Gratis lettertypen, TrueType en patronen met Gimp

ArticleCategory:

Graphics

AuthorImage:

TranslationInfo:[Author + translation history. mailto: or http://homepage]

original in fr Andr� Pascual

fr to en Scott Rutherford

en to nl Christ Verschuuren

AboutTheAuthor:

Van oorsprong een ontwerper en nu een leraar productie technieken, in het bijzonder CAD.
Ontwerpen en desktop publishing, hoofdzakelijk in 3D, is een van zijn passies.

Abstract:

De oefeningen "Pseudo 3D" en "Vurige effecten" waren aanleiding voor veel emails, voor het grootste deel vanwege de moeilijkheidsgraad van de voorgestelde oefeningen. Feitelijk waren het alleen moeilijkheden voor beginners. De ervaren Linux gebruiker laat zich niet tegenhouden door een ontbrekend lettertype of patroon: hij zou snel de lettertypen installeren of een toepasselijke map vinden voor het bewaren van bestanden, zo niet de schrijvers van de emails. Iedereen is ooit een beginner geweest en is niet iedereen ergens een beginner in een of ander deelgebied van Linux? Dus dit artikel is gericht op de beginner, hoewel zelfs de kenners iets aan de beschreven methoden kunnen hebben.

ArticleIllustration:

ArticleBody:

Woord vooraf

Bij het schrijven van dit artikel is gebruik gemaakt van de pakketten Mandrake 8.0 en Gimp 1.2.3. Als je een andere versie gebruikt, kunnen directory structuren, registers of uitklapmenu's afwijken van die weergegeven in deze tekst. Mocht dat het geval zijn, dan is aanpassing naar uw specifieke configuratie noodzakelijk.
Als we spreken over af te drukken karakters, zal ik de termen lettertypen en stijlen door elkaar gebruiken. Opvulpatronen worden aangeduid als patronen ofwel motieven. In plaats van XFree86, de officiele naam, zal ik eenvoudigweg spreken over X.
Evenzo zal bij verwijzing naar de Midnight Commander, hetwelk bestandsbeheer mogelijk maakt zonder diepgaande kennis van de basisfuncties van Linux en en hun overvloed aan opties, spreken over MC. Gebruikers van Norton Commander en Xtree Gold onder DOS, of WinCommander onder Windows zullen zich op bekend terrein bevinden. Zelfs tot aan de functieknoppen waarin in MC dezelfde opdrachten zijn toegewezen als in WinCommander! Onthoud dat je pragmatisch moet zijn. Het is zonder twijfel beter om iets zinvols op een slordige manier te doen, dan iets geavanceerds waar je niets aan hebt.

Installatie van Gratis lettertypen (Freefont) en Shareware lettertypen (Sharefont)

De script-fu's van Gimp gebruiken standaard lettertypes die niet altijd automatisch worden geinstalleerd door de verschillende distributies. Deze lettertypes zijn beschikbaar in twee pakketten: Freefont en Sharefont. De eerste is gratis en de laatste wordt uitgegeven onder een shareware licentie, maar beiden zijn erg interessant. Zonder twijfel maken ze een groot verschil voor de presentatiemogelijkheden van X.

Figuur 1.

Deze twee pakketten zijn beschikbaar in .tgz archieven met dank aan Christoph Lameter op het volgende adres:
Verschillende sites op het internet (e.g http://ibiblio.org/pub/Linux/X11/fonts/, ibiblio was voorheen bekend als metalab of sunsite), en soms vindt je ze op CD's die worden aangeboden bij computerbladen. Linux Magazine Frankrijke nummer 9 heeft ze in een directory /Gimp/fonts op de begeleidende CD.
Als we dit als voorbeeld nemen, kunnen de lettertypes als volgt geinstalleerd worden:

1.1 "mount" de CD
1.2 start MC
1.3 selecteer de directory /Gimp/fonts op de CD in het rechter venster (of de directory waar je de bestanden gedownload hebt
1.4 selecteer de directory /usr/X11R6/lib/X11/fonts op de harde schijf in het linker venster
1.5 Kopieer (F5) de archieven freefont.tgz en sharefont.tgz naar de geselecteerde directory op de harde schijf
1.6 Pak de archieven uit (F2 opent een menu, kies daar voor uitpakken van het achiefbestand in de directory)

Als deze optie niet aanwezig is in het menu, sluit dan MC af (F10), waarbij de cursor in het venster met de gekopieerde bestanden blijft. Als je dan de moeite neemt om de volgende regel toe te voegen aan het bestand .bashrc:
mc () MC=`/usr/bin/mc -P "$@"`; [ -n "$MC" ] && cd "$MC"; unset MC ;
zul je in het vervolg ontdekken dat je in de geselecteerde directory bent. Als dit niet het geval is ga daar dan heen met gebruik van de opdracht
cd /usr/X11R6/lib/X11/fonts
en pak de archiefbestanden uit met de opdracht:
tar xvfz *.tgz

Je krijgt dan twee nieuwe directories met de namen: freefont en sharefont. De .tgz archiefbestanden kunnen nu worden verwijderd.
Freefont bevat 79 lettertypes, die bijna allemaal bruikbaar zijn, Sharefont bevat er 22.

Figuur 2.

Elke directory bevat ook een speciaal bestand fonts.dir genaamd, welk de karakteristieken van elk lettertype beschrijft voor X. Dit betekent dat je mkfontdir niet hoeft de starten om dit bestand te genereren.
De lettertypes zullen door X worden geladen als het de eerstvolgende maal wordt gestart, maar pas nadat je het verteld dat ze deze lettertypes moet gebruiken. In oudere distributies moest je de volgende regels toevoegen aan /etc/X11/XF86Config, in de sectie met het label "Files":
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/freefont" FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/sharefont" Echter in Mandrake 8.0 wordt een font server gebruikt. Om te lettertypes toe te voegen aan het pad van de font server maak je gebruik van het hulpmiddel chkfontpath:

chkfontpath --add /usr/X11R6/lib/X11/fonts/freefont/ chkfontpath --add /usr/X11R6/lib/X11/fonts/sharefont/
Herstart de font server:

/etc/rc.d/init.d/xfs restart

Als je in een grafische omgeving bent en niet vanaf de prompt werkt, kunnen de bovengenoemde instructies in een terminal worden ingevoerd (rxvt, kvt, wmterm...). Echter de lettertypes zijn dan nog niet onmiddelijk beschikbaar; dit is pas het geval na het herstaren van X, of het invoeren van de volgende opdrachten in de nog geopende terminal:
xset fp+ /usr/X11R6/lib/X11/fonts/freefont xset fp rehash xset fp+ /usr/X11R6/lib/X11/fonts/sharefont Xset fp rehash

Resultaat

Je kunt controleren dat de lettertypes zijn geladen met de volgende opdracht:

xlsfonts | egrep 'sharefont|freefont',
of start xfontsel, of simpelweg de KDE lettertype beheerder.
De lettertypes zijn nu beschikbaar voor alle (wel niet helemaal) X applicaties.
De lettertypes kunnen worden verzameld in een tabel, zoals in dit artikel, met behulp van GIMP en de volgende opdrachten:
Xtns > Script-Fu > Hulpprogramma's > Fontkaart.
Belangrijk: het is een ongenadig hulpmiddel. Een fout bij het invoeren van de naam van een lettertype en je wordt teruggestuurd om het nog eens te proberen. De beste manier om dit te voorkomen is om de KDE lettertype beheerder open te houden samen met de Gimp. Op die manier zie je de naam van het lettertype in de KDE lettertype beheerder en in het voorbeeldveld tegelijkertijd. Figuur 3 toont enkele van deze lettertypes, die nuttig zijn voor het maken van grillige logo's of referentie letters.

Figuur 3.

Gebruik van True Type

Deze nieuw geinstalleerde lettertypes zijn interessant, maar misschien heb je een Windows partitie op je harde schijf, met zijn talrijke prachtig vormgegeven True Type lettertypes? Als je geen windows hebt dan kun je net zo goed True Type lettertypes downloaden van verschillende sites op het net zoals http://hugemcgriffin.com/fonts/a/, http://www.fontguy.com/, http://www.freepcfonts.com/index.html, ... Het is namelijk mogelijk om ze te gebruiken.
De meest recente Linux distributies, en diegene die nog onderweg zijn, voorzien in natuurlijk in het gebruik hiervan. Dat is niet het geval in oudere distributies, zoals Mandrake 5.3
Dat gezegd hebbende, bestaat er ten minste 1 oplossing, in de vorm van een server met de naam Xfstt (een simpel uitvoerbaar bestand van circa 130 Kb na compilatie) beschikbaar op het volgende adres (en anderen): ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/X11/fonts/.

Het archiefbestand dat je zoekt is Xfstt-0.9.10.tgz (of de laatste versie) en is ongeveer 80Kb groot. De versienummers laten zien dat het programma nog steeds in ontwikkeling is, maar het functioneerd zonder grote problemen.
Voor het compileren, is het noodzakelijk e.e.a. voor te bereiden door een directory aan te maken waarin de True Type lettertypes worden opgeslagen, zoals /usr/share/fonts/truetype/ (mkdir /usr/share/fonts/truetype/ of F7 in MC). Kopieer de betreffende lettertypes dan naar deze directory of maak een symbolische link (F9 in MC, gevolgd door File [Bestand] en dan Symlink) die verwijst naar de lettertype directory onder Windows. In mijn setup, bevat /usr/share/fonts/truetype/ een link winfonts die wijst naar /mnt/Win98/windows/fonts, waarbij /mnt/Win98 het koppelpunt is van mijn windows partitie.
Het compileren van het programma kan nu beginnen; ga hiervoor naar de directory die is aangemaakt bij het uitpakken van het archiefbestand (/tmp/xfstt0910) en voer de volgende opdrachten uit: make xfstt && make install Als het compileren is beeindigd, is het uitvoerbare bestand xfstt geinstalleerd in /usr/X11R6/bin. Wat nu overlijft is de server xfstt vertellen welke lettertypes het zal gaan gebruiken. Voer de volgende opdracht uit:
xfstt --sync --dir /usr/share/fonts/truetype
Als gevolg hiervan worden twee beschrijvende bestanden aangemaakt in /usr/share/fonts/truetype genaamd ttinfo.dir en ttname.dir.
De server wordt gestart met de opdracht: xfstt --dir /usr/share/fonts/truetype &.
Echter, na het starten van de server zal het lijken alsof er niets gebeurt is: deze lettertypes zijn alleen beschikbaar voor X, en niet in text modus, en zelfs al ben je in X, dan zal het noodzakelijk zijn om X te vertellen dat de lettertypes geladen moeten worden. Dit kan worden bereikt met behulp van de volgende opdracht:
xset +fp unix/:7100
Controleer achteraf met "xlsfonts | grep ttf-" of xfontsel of met de KDE lettertype beheerder dat de TrueType lettertypes beschikbaar zijn; ze moeten gebruikt kunnen worden met alle (bijna alle) applicaties die onder X draaien. StarOffice5 staat het gebruik toe in StarDraw, StarImpress, StarCalc, maar vreemd genoeg niet in StarWriter, misschien is er een optie om dit te activeren, maar deze heb ik nog niet kunnen vinden. In ieder geval zijn ze te gebruiken in de Gimp zoals je kunt zien in figuur 4. Er is bovendien een freefont plugin voor Gimp. Als je deze plugin hebt geinstalleerd dan heb je nog een andere methode om TrueType lettertypes te gebruiken in Gimp. In tegenstelling tot de xfstt server maakt de freefont plugin de lettertypes uiteraard niet algemeen beschikbaar voor alle applicaties.

Figuur 4.

De programma documentatie stelt dat het mogelijk is om de volgende regel: FontPath "unix/:7100"; toe te voegen aan de Files sectie in XF86Config. Dit werkt bij mij echter niet. Er wordt ook gesproken over het starten van de xfstt server voordat X wordt gestart en dan de daaropvolgende opdrachten uit te voeren in een terminal, maar met het risico dat dit vergeten wordt. De eenvoudigste aanpak is om dingen te automatiseren door het schrijven van twee kleine scripts, een voor het starten van de server en een tweede om hem weer te sluiten. Vergeet niet om de scripts uitvoerbaar te maken (in MC, F9 dan Bestand en Chmod), en sla ze bijvoorbeeld op in /usr/local/bin. Het activeringsscript noem je iets als ttf en het deactiveringsscript dttf. Het eerste script bevat de volgende regels:

#!/bin/sh

xfstt --sync --dir /usr/share/fonts/truetype

xfstt &

xfstt +fp unix/:7100

En het tweede script niet meer dan:

#!/bin/sh

xset -fp unix/:7100

Dit is de oplossing die ik gebruik: het werkt.

Patronen maken

De patronen zijn niets meer dan bitmap bestanden van afbeeldingen in het .pat formaat speciaal (maar zonder copyright) voor de Gimp, welke worden gebruikt om een oppervlak op te vullen met behulp van het "verfpot" symbool. Ze worden bewaard in de directory /usr/share/gimp/1.2/patterns/. Nieuw gemaakte patronen kunnen ook op deze plaats worden opgeslagen, waarmee alle gebruikers er toegang toe krijgen, of in je home directory in ~/.gimp/patterns, in welk geval jij alleen deze patronen zult kunnen gebruiken.

Stel dat we de afbeelding in figuur 5 willen gebruiken om de achtergrond van een afbeelding op te vullen.

Figuur 5.

We zouden het kunnen doen met knippen en plakken maar dat is een beetje omslachtig en niet erg nauwkeurig: de patronen zullen worden verplaatst naar de dichtsbijzijnde pixel! Het is beter om Gimp dat te laten doen, en dat zal het ook doen als het bestand dat herhaald moet worden het juiste formaat heeft, i.e. een .pat bestand is.
Als dat niet het geval is dan kun je dit op de volgende wijze verhelpen:

Open het nieuw te maken patroon in Gimp
Sla het op in een van de bovengenoemde directories, en zorg ervoor aan te geven dat het bestand wordt opgeslagen in het .pat formaat, als volgt:
klik rechts op de afbeelding en kies: Bestand > Opslaan als > Volgens extensie > Pat > ~/.gimp/patterns/Tux1.pat > ok
Voor het daadwerkelijk opslaan, vraagt Gimp om en naam voor het patroon, dit is niet de naam waaronder het bestand wordt opgeslagen, maar een indentificatienaam voor het patroon; standaard wordt het patroon gedefinieerd als GIMP Pattern. Noem het Tuxdor.

Verlaat de Gimp, omdat het nieuwe patroon pas beschikbaar zal zijn na een herstart, start Gimp opnieuw.
Klik in het gereedschapsvenster op Bestand > Dialogen > Patronen. Het Patroon selectievenster verschijnt en toont voorbeelden van alle beschikbare patronen; als je op een voorbeeld klikt, dan wordt deze tijdelijk vergroot. Klikken op het voorbeeld selecteert ook het patroon als het actuele patroon.
Zoek het patroon Tuxdor, bijna aan het einde van de lijst, omdat de patronen in alfabetische volgorde worden weergegeven en selecteer het.
Maak een nieuw afbeeldingsvenster met Bestand > Nieuw > Breedte 288 Hoogte 286 (ruimte voor 4 patronen)
dubbelklik op Vul met een kleur of patroon (de verfpot) en selecteer Met patroon vullen.
Klik op een willekeurige plaats in het lege venster en het wordt gevuld met de gouden Tuxdor:

Figuur 6.

De opvulling is echter nog niet geheel esthetisch verantwoord: de "zomen" tussen de patronen zijn nog zichtbaar. Dit komt door het patroon zelf, dat niet is gemaakt om in tegeleffecten zoals deze te worden gebruikt. Laten we dat eens veranderen. Open de oorspronkelijk afbeelding 5 opnieuw. Klik rechts op de afbeelding en doe dan
> Filters > Projecteren > Maak tegelbaar, en we krijgen een nieuwe afbeelding.

Figuur 7.

Bewaar deze op dezelfde plaats als Tux2.pat, met de naam TuxTile. Verlaat de Gimp, open het opnieuw, en maak een nieuwe afbeelding in de grootte 432x392 pixels. Vul deze afbeelding op met het TuxTile patroon. We krijgen nu een nieuwe achtergrondafbeelding zonder zomen, maar het ziet er een beetje militaristisch uit (afhankelijk van het doel van het patroon kan dat gewenst zijn of niet). In ieder geval is de kwaliteit van de afbeelding beter dan voorheen.

Figuur 8.

Voor hetzelfde geld wil je misschien een zachter patroon, meer overlopend. Om een dergelijk patroon te maken, doe je het volgende:

Open de oorspronkelijke afbeelding 5 opnieuw
Klik rechts op de afbeelding > Filters > Projecteren > Illusie > 8 > OK
en we hebben weer een nieuwe afbeelding

Figuur 9.

Bewaar dit weer op de inmiddels bekende plaats als Tux3.pat, met de identificatienaam TuxIllus
Verlaat de Gimp, herstart en open weer een nieuwe afbeelding in de grootte 432x392
Vul de afbeelding met het TuxIllus patroon
Nu hebben we een hele kolonie Tuxes. Is dat aantrekkelijk? Wel dat is een kwestie van smaak!

Figuur 10.

Voorlopige Conclusie

De uiteindelijke afbeelding laat zien wat je kunt doen met lettertypes en met patronen buiten degene die worden meegeleverd met de Gimp. De tekst is gemaakt met gebruik van Script-Fu logo; het heeft wel wat werk gekost om het er zo uit te laten zien, maar hetzelfde had door ieder ander gemaakt kunnen worden. Het is genoeg om de vele mogelijkheden van die de software biedt te ontdekken en er plezier mee te hebben.