![[Top Bar]](../../common/images/Topbar-tr.gif){kind=small}
![[Bottom Bar]](../../common/images/Bottombar-tr.gif){kind=small}
![[Photo of the Author]](../../common/images/Luis-C.gif) Luis Colorado Yazar Hakk�nda: Luis Colorado UNIX sistemleri ve Telef�nica Sistemas S.A. i�in Internet eri�im y�netmeni olarak �spanya'da cal��maktad�r. Universidad Complutense of Madrid'in Fizik b�l�m�n� bitirmi� olup �e�itli a��k kaynak UNIX kulland�r�mlar� (utility) olusturmu�tur. ��indekiler:Giri� Motivasyon M4 Nas�l �al���r Kullan�c�dan CGI'a veri aktar�m� Y�reye�ekim |
![[Ilustration]](../../common/images/illustration4.gif)
�zet:
HTML sayfalar�ndan veritaban� giri�ini sa�layan yeni bir program
betimliyoruz. Program�n tasar�m ama�lar� veri giri�ini denetleme,
d�zenlemedeki esneklik ve bi�imden ba��ms�zl�kt�. Bu program son 12
ay boyunca Linux Journal ve
LinuxFocus(www.linuxfocus.org)
dergilerinde okudu�um M4 ile ilgili pek�ok yaz� sonucu kafamda
olu�an fikirlerle sonu�lanm��t�r.
Bu yaz� g�rseleri�im'den veritaban� giri�ini sa�layacak paketi olu�turmama neden olan d���nce ve ak�l y�r�tmeleri anlatmaktad�r. PG2CGI paketi hakk�nda bir elyordam� yazmak e�iliminde de�ildim (bir yolg�steren kayna�� zaten yaz�l�m�n da��t�m�nda i�erilmektedir, bu paket i�in URL daha sonra verilecektir), asl�nda amac�m k�sa bir tan�t�m yapmak ve okuyucular� bunu kullanmak ve geribeslemelerini g�ndermek i�in iteklemektir.
Bu program� Linux Journal ve LinuxFocus'da yay�nlanan M4'�n HTML kaynaklar�n� y�netme ile ilgili yaz�lara yan�t olarak yazd�m. Bu yaz�lar M4'�n g�rsel sanaly�re sayfalar�n�n bak�m�n� ve dinamik i�erik �retimini sa�layan bir ara� olarak avantajlar�n� ve potans�yellerini kan�tlamaktad�r.
Di�er taraftan say�s�z g�rsel sanaly�re sunucusu ve veritabanlar�n�n elde edilebilirli�i ile iki �evrenin aras�ndaki aray�zlerin eksikli�i �eli�mektedir (bu aray�z uygulamalar�n�n �o�u tecimseldir (ticari) ya da kotar�labilecek (handled) bi�imlerle ilgili eksiklikleri bulunmaktad�r).
A�a��daki yaz�l�m paketi ver�taban� ve g�rseleri�im �evrelerini birle�tirmektedir. �u gereksinimleri kar��lamak i�in d�zenlenmi�tir:
HTML'in sanaly�re gezginlerinde (browsers) g�r�nt�lenebilen kaynakyaz�lar� bi�imlendirim i�in bir bi�imlendirme dili oldu�u iyice bilinmektedir. �yi bir metin olu�turucunun ortak �zelli�i paragraflar�n d�zeninde ve en sondaki dizgilenmi� (typeset) sayfadaki metin par�alar�nda g��l� bir denetime sahip olan metin d�zenlemeyi sa�layan yayg�n kabul g�ren bir dil olmas�d�r. �o�u bi�imlendirici dilde daima, kaynakyaz�da, tablolar, g�r�nt�ler vs. gibi ko�turum s�recinde sayfa �zerinde dinamik olarak d�zenlenebilen y�zer elemanlar� ele almay� sa�layan b�r altyordamlar k�mesi bulunmaktad�r.
HTML'i ve ver�tabanlar�na aray�z g�revi g�ren bildi�im �o�u yaz�l�m HTML etiketlerinin geni�leterek ��k�� metnindeki bilgileri �retirler; o zaman bu yeni etiketler altyordam rol�n� �stlenirler. Bu yakla��m�n ciddi s�k�nt�lar� vard�r: �o�u zaman do�al HTML etiketlerindeki elemanlar� ay�rmak zorunday�z ve bu b�y�k b�r k�s�tlamad�r. �o�u zaman bu kulland�r�mlar (utilities) varolan HTML etiketlerinde belirli bir etkiyi sa�lamak icin yeni etiketler olu�turmak zorundad�rlar. Benim program� M4'� gerekti�i yerde makrolar�n yerde�i�imini ba�armak i�in derinlemesine kullan�r. Program herhangi bir bi�imlendirilmi� metin olu�turmaz ve bu y�zden en son kullan�lan ��k�� metn� bi�imlendirme dilinden ba��ms�zd�r. Program sorgulama sonucu olarak makrolar k�mesi olu�turmakta ve zamanla M4 �zerinde bu makrolar k�mesini ve verilen bir HTML �ablonunu kullanarak bir HTML kaynakyaz�s� olu�turur.
Burada sunulan kulland�r�m bu gerektirimleri (requirement) verimdeki k���k bir azalma kar��l���nda sa�lamaktad�r (�al��t�r�m s�recinde M4'� birka� kez �a��rmal�d�r) fakat �o�u zaman sonu�lar doyurucu olmaktad�r (�o�u durumda veritaban� sorgulamas�n�n HTML metinlerinin dinamik olu�turumundan daha uzun zaman ald���n� hesaba katmak gereklidir).
M4 �ok daha �nceden olu�turulmu� bulunan bir makro �retici ayg�tt�r. Bizim yaz�l�m�m�z bu makro i�lemcinin yo�un kullan�m�n� g�ndeme getirir:
|
M4 ger�ekte CGI (Genel Ge�it Aray�z�, �ngilizcesi: Common Gateway Interface) ve PostgreSQL veritaban� aras�ndaki ba�lant�y� sa�lamak i�in geli�tirilmi�ti. Sonralar� insanlar onun CGI d���nda di�er aray�zlerde de genel oldu�unun fark�na vard�lar (�rne�in LDAP sunucusu ile Informix ve Oracle gibi di�er veritabanlar� aras�nda bir ge�it olu�turabilmesi). Daha sonra aray�z b�t�n gerekli �zellikleri birle�tirilerek standartla�t�r�ld� ve PostgreSQL mod�l� yeni aray�ze g�re yeniden yaz�ld�. �imdi programlar�n di�er veritabanlar�n�n i�letmenleriyle ba�lant�s�n� sa�layan yeni s�r�c�ler olu�turmak m�mk�nd�r. |
Makro i�lemcinin yinelemeli kullan�m�, GNU M4 �zellikleri ile yapt���m�z s�namalar�n doyurucu olmas�na kar��n, verimin azalmas� anlam�na gelebilir.
Yaz�l�m�m�z bi�imlendirme kurallar�n�n uygulanmas�n� do�rulamak i�in d�zg�n anlat�mlar�n (regular expressions) yo�un kullan�m�n� g�ndeme getirmektedir. D�zg�n anlat�mlar basit kar��la�t�rmalara g�re daha �ok ye�lenmektedirler, ��nk� bize daha fazla i�levsellik sa�lamkatad�rlar. D�zg�n anlat�mlar �u �st�nl�klere de sahiptir:
|
|
Anlat�mlar�n s�zdizimi ve d�zg�n anlat�mlarda ge�en s�r�c�ler i�in veri incelenmesi tek bir d�zg�n anlat�mda yan zincirlerin toplanmas� sayesinde kolayca yap�labilir.
Bir �rnek: diyelim ki m��teri query_string'e baz� b�lg�ler girmek zorunda ve bu b�lg�ler �u s�z dizimine uyacak:
FIELD=value
Bunun da �tesinde, query_string bu bi�ime uymal� ve katarda hi�bir ek bilgi olmamal�.
Bu s�zdizimine uymay� zorlamak se�im kural�nda a�a��daki terimi yazarak kolayca ba�ar�labilir:
QUERY_STRING: "^FIELD=[^&]*$";
�nceki sat�rlar sadece QUERY_STRING s�zdizimine uydu�unda kural�n �a�r�lmas�na izin verir. Sadece bu da de�il, e�er t�mcedeki de�eri parantezler aras�na al�rsak, program kar�� gelen de�erin al�nmas�na izin verir:
QUERY_STRING: "^FIELD=([^&]*)$";
��lem s�ras�nda program ka��� ard�llar�n� %xx
formunda gezginde tan�tarak da g�nderebilir.
Program�n nas�l �al��t���n� anlatma zaman� geldi. �lk ba�lat�ld���nda g�rseleri�im sunucusu cevresinden de�i�kenleri al�r ve bu de�i�kenlere g�re kendisini bi�imlendirir. �evre de�i�kenleri program�n bulmak zorunda oldu�u �eylerdir: Peki ya istemciler? �stemlerin k�kenleri nerede? �stemciler taraf�ndan hangi t�r bilgiler (MIME t�r�) destekleniyor? vs. PG2CGI sol tarafa dayal� olan kural� kullanacak olan kural� se�er. Ayn� zamanda �� �e�it kural vard�r:
QUERY_STRING: "^FIELD=([^&]*)$";
! HTTP_ADDRESS: "^194\.142\.12\.";
(Bu �rnek e�er istek 194.142.12.xxx'ten gelirse, kural�
ge�ersiz k�lacakt�r.)
[ QUERY_STRING: "USER=([^&]*)" ];
Bu terim, e�er istemci sa�larsa, kullan�c�n�n de�erini ge�irtmemizi
sa�lar, ama e�er istemci belirtmezse kural� ge�ersiz saymaz.
B�t�n bunlarla kurallar� olu�turmaya ba�layabiliriz. Daha sonra kural i�in ge�erli bir de�er bulacak olan baz� durumlar gruplayaca��z. Bu durumlar k�me parantezleri "{}" i�inde yer alacak.
Bir kural�n sol ve sa� taraflar� k�me parantezleri "{}" ile s�n�rland�r�lacak ve `->' ile ayr�lacak.
Sa� taraf ayn� s�zdizimli durumlar� icermektedir: bir de�i�ken ad�, ':' karakteri, karakterler zinciri ve ';' sonu�land�r�c�s�. Sa� taraftaki t�m durumlar de�i�kenlere atanacak M4 taraf�ndan yerine getirilecek degerlerdir:
Di�er de�i�kenler ya �ablon dosyas� ile ya da kar�� gelen s�r�c� ile kullan�labilir.
�ok kolay. Her kural�n sol taraf�ndaki terimlerin i�indeki d�zg�n anlat�mlardan olu�an gruplar de�i�kenlere �evrilir (bu yeni de�i�kenler i�in kullan�lan adlar �u �ekli al�r: `term_<i>_match_<j>', burada <i> terimin kuraldaki s�ras�n�n say�s�n� g�stermektedir (b�ylece ilk terim 1, ikinci b�l�m 2, ... �eklinde olacakt�r) ve <j> a��klay�c� t�mcenin solundan itibaren sayarak grubun derecesini g�sterir. Sonra query_string istemci taraf�ndan ge�ilirse:
ve g�rsel sanaly�rede belirtimi yap�lan kural:
QUERY_STRING: "NAME=([^&]*)";
QUERY_STRING: "FAMNAME1=([^&]*)";
QUERY_STRING: "FAMNAME2=([^&]*)";
sonu�:
term_0_match_0 <- "NAME=JOSE";
term_0_match_1 <- "JOSE";
term_1_match_0 <- "FAMNAME1=DE LA FUENTE";
(noticed the replacement of the + characters by ` ')
term_1_match_1 <- "DE LA FUENTE";
term_2_match_0 <- "FAMNAME2=LOPEZ";
term_2_match_1 <- "LOPEZ";
S�r�c�ler:
Bu makalede s�r�c�lerin kullan�m�n� anlatmayaca��z, b�t�n bunlar PG2CGI '�n da��t�m�nda i�erilen kaynakyaz�larda anlat�lm��t�r. �lgilenen okuyucular i�erilen kaynak elyordam�na bakabilirler.
�u an sadece bir s�r�c� bulunmaktad�r, o da POSTGRESQL veritaban�n�n ba�lant�s� i�indir. Yazar LDAP t�r�nde veritabanlar� i�in yeni bir s�r�c� yazma planlamas�nda bulunmaktad�r.
Bir �rnek:
Haydi, �imdi tam bir �rnek vermek amac�yla kaynaklar� inceleyelim.
Duyurular tablosunu slug.ctv.es deki duyurular�n veritaban�ndan duyurular �izelgesini g�z�n�ne alal�m. ( AVISO A LOS NAVEGANTES ba�lant�s�n� izleyelim) Bu bir tablodan bireysel kay�tlar� incelemek veya tam bir liste yapmak i�in iki �ablon kullanan �ok basit bir �rnektir. /etc/html2sql.cfg
{
PATH_INFO: "^/avisos/?$"; # PATH_INFO taraf�ndan se�iliyor
[SERVER_ADMIN: ".*"]; # SERVER_ADMIN'den bilgi al�yor. Se�meli
} -> {
DRIVER: "POSTGRESQL";
PGTTY: "/dev/console"; # Konsola kay�tlar g�nderir
PGDATABASE: "postgres";
# Bir sorgu yarat�yoruz (OID'yi her zaman �ylesine yaz�n ki
# o �ablon dosyas�nda bireysel kay�tlara ba�lant� kurmak i�in
# i�eriden �al��s�n)
PGQUERY: "select oid,ct,titulo,texto,mt"
" from avisos"
" where (dt is NULL or dt > 'now')"
" order by mt desc";
# �ablonu i�eren dosya
M4FILE: "/usr/local/etc/httpd/plantillas_m4/avisos.m4";
WEBMASTER: "term_1_match_0";
#TESTMODE: "TRUE";
}
# Sonraki se�im kural�, bilinen bir OID (birincil a�k�) ile
# duyuruyu (aviso)se�meyi sa�lamaktad�r. Bilgi CGI'daki PATH_INFO
# de�i�keninde i�erilir.
{
PATH_INFO: "^/avisos/([0-9]+)/?$";
SERVER_ADMIN: ".*";
} -> {
DRIVER: "POSTGRESQL";
PGTTY: "/dev/console"; # �nceden oldu�u gibi kay�tlar� konsola yazar
PGDATABASE: "postgres";
OID: "term_0_match_1"; # bir OID atar
# Bir kez daha se�im �nem kazanmaktad�r. Bu kay�d� silmek i�in bir hiperlink
# yazamak istedi�imizde alan�n ba�lang�c�nda OID i�eririz.
PGQUERY: "select oid,ct,titulo,texto,mt,dt,autor"
" from avisos"
" where (dt is NULL or dt > 'now') and oid=OID";
# �imdi �ablon de�i�mi� olmaktad�r.
M4FILE: "/usr/local/etc/httpd/plantillas_m4/avisos_oid.m4";
WEBMASTER: "term_1_match_0";
#TESTMODE: "TRUE";
}
|
|
define(<<<for>>>, <<<dnl
ifelse(eval((<<<$2>>>) <= (<<<$3>>>)), 1, <<<define(<<<$1>>>,<<<$2>>>)$4<<<>>>dnl for(<<<$1>>>,eval(<<<$2>>>+1),<<<$3>>>, <<<$4>>>)dnl >>>)dnl >>>)dnl divert(0)dnl Mime-Version: 1.0 Content-type: text/html <HTML>
<!-- la tabla est\xe1 vac\xeda -->
>>>,<<<dnl /* PGRES_NTUPLES != 0 )( */
for(<<<i>>>,0,eval(PGRES_NTUPLES-1),<<<dnl
</table>
>>>)dnl /* PGRES_NTUPLES */ >>>,<<<dnl /* ifelse PGRES_RESULTSTATUS )(*/ Error en el resultado: <B>PGRES_RESULTSTATUS</b><BR>
>>>)dnl <CENTER><HR WIDTH=100></center>
|
|
divert(-1)
$Id: generic_list.m4,v 1.1 1998/07/06 17:13:33 luis Exp $ define(<<<cell>>>, <<<PGRES_CELL_$1_$2>>>) define(<<<field>>>, <<<PGRES_FNAME_$1>>>) define(<<<for>>>, <<<dnl ifelse(eval((<<<$2>>>) <= (<<<$3>>>)), 1, <<<define(<<<$1>>>,<<<$2>>>)$4<<<>>>dnl for(<<<$1>>>,eval(<<<$2>>>+1),<<<$3>>>, <<<$4>>>)dnl >>>)dnl >>>)dnl divert(0)dnl Mime-Version: 1.0 Content-type: text/html <HTML>
ifelse(PGRES_RESULTSTATUS, <<<PGRES_TUPLES_OK>>>,<<<dnl
<!-- la tabla est\xe1 vac\xeda -->
>>>,<<<dnl /* PGRES_NTUPLES != 0 )( */
>>>)dnl /* PGRES_NTUPLES */ >>>,<<<dnl /* ifelse PGRES_RESULTSTATUS )(*/ Error en el resultado: <B>PGRES_RESULTSTATUS</b><BR>
>>>)dnl <CENTER><HR WIDTH=100></center>
|
Sonu�lar bu URL'lardan g�r�lebilir:
http://slug.ctv.es/cgi-bin/pg2cgi/avisos/
or
http://slug.ctv.es/cgi-bin/pg2cgi/avisos/20384
Y�reye�ekim
PG2CGI program� izleyen URL'lerden y�reye�ekilebilir :
http://slug.ctv.es/~luis/utils/pg2cgi.tar.gzMiguel A Sepulveda taraf�ndan �ngilizce'ye �evrilmi�tir
|
Bu g�rsel sanaly�renin bak�m�n� Miguel �ngel Sep�lveda
yapmaktad�r © Luis Colorado 1998 LinuxFocus 1999 |