Linus Torvalds ile s�yle�i

Linus: Linux'un telif hakk� lisans�n� GPL olmas� i�in 1992 y�l�n�n ilk yar�s�nda baz� zamanlar de�i�tirdim(San�r�m Mart ya da Nisan). Bundan �nce, asl�nda herhangi bir ticari da��t�m� yasaklayan �ok s�k� bir lisans vard�. ��nk�, ben 1 sene �ncesine kadar arad���mda ucuz ve kolay ula��labilir UNIX'in az olmas�ndan nefret ediyordum.

Linus: �unu belirtmek isterim ki, temelde GPL'den �st�n olan bir�eylerin oldu�unu d���nm�yorum mesela; mesela BSD lisans� ile kar��la�t�r�ld���nda. Ama, GPL ne ile programlama yapmak istedi�imdir ��nk� BSD lisans�n�n aksine, GPL proje ile u�ra�an herhangi bir ki�inin, gelecekte toplumun ge�mi�ine kendi de�i�iklikleriyle katk�da bulunacakt�r.

Kendi zevkime g�re, bo� zamanlar�mda programlama yapt���m zaman, bu �e�it bir koruma istiyorum: Bir program geli�tirdi�im zaman, bu geli�melerin bana ve di�er insanlara uygun gelecek s�r�mlerinin devam edece�ini bilmek...

Di�er insanlar�n ba�ka hedefleri var ve bazen BSD t�r� lisanslar bu ama�lar i�in daha iyi. Ki�isel olarak ben GPL'ye y�nelmeyi tercih ettim, ama bu GPL'nin do�al olarak ola�an�st� oldu�u anlam�na gelmez bu, sizin lisans�n�zdan ne yapmas�n� istedi�inize ba�l�d�r.

Linus: Netscape'in gezginlerini Linux ile entegre etmek isteyece�ini d���nm�yorum, bence olan biten, Netscape �al��anlar�n�n uzun bir s�redir Linux'un geli�mi� modellerinin �ok g�zel �al��mas�na d��k�n olmalar�d�r ve Microsoft taraf�ndan browser pazar�na yap�lan bu sald�r�, Netscape'in pazaryerini biraz de�i�tirmek i�in, geleneksel olmayan ara�lar�n kullan�lmas�n�n zaman�n�n geldi�i �eklinde karar almas�n� sa�lad�.

�ahsen Netscape'in sebep aramadan ger�ekleri g�stermesi hatta bilinen ticari �irketlerin de serbest yaz�l�m �rneklerinin ger�ekten ne kadar faydal�, ba�ar�l� oldu�una dikkat etmeye ba�lamas�, beni memnun etmi�tir. Netscape'in yapt��� ileride di�er �irketlerinde yapaca�� bir yoldur.

Linus: Hi�bir zaman i�in uzaklara eri�en tahminde bulunmamaya �al���r�m, �ok fazla olay olabilir ki bu da basit�e senin birka� y�l sonra aptal g�z�kmeni sa�layabilir. A��k�as� serbest�e ula��labilen yaz�l�m�n sadece ticari yaz�l�m�n geli�iminin gerisinde kalma gibi bir durumunun olmayaca��n� ayn� zamanda, ticari y�nden a�abileceklerini d���n�yorum. Netscape a��k�as� benimle ayn� fikirde gibi g�z�k�yor.

Linus: Kesinlikle "David ve Goliath" durumunu anl�yorum, ama hay�r, ki�isel olarak bunu tamamen payla�m�yorum. Microsoft'u seviyorum diyemem: Bence k�t� i�letim sistemi yap�yorlar-Windows NT �o�unun sadece benzeri- ama bir taraftan onlar�n i�letim sistemini sevmez ve pazaryerlerindeki taktiklerinden nefret ederken ayn� zamanda onlar� ger�ekten �ok fazla �nemsemiyorum.

Microsoft'a kar�� ger�ekten �ok olumsuz bir tavr�m�n olmas� i�in memnuniyetle ne yapmak istiyorsam onu yap�yorum. K�t� �r�nler yap�yorlar, yani ne? �nemseme gereksinimi duymuyorum, ��nk� ya�as�n ki kullanmak zorunda de�ilim ve bir�ok �ekilde kendi alternatifimi yazmam �ok memnun edici bir deneyim oldu. Yaparken sadece �ok�ey ��renmedim, ayn� zamanda Linux'u geli�tirirken ger�ekten �ok sevdi�im binlerce insanla tan��t�m-baz�lar�yla y�zy�ze, baz�lar�yla internet arac�l���yla.

Linus: Bu kadar �ok paray� nereden bulaca��m� bilmiyorum ama kesinlikle b�yle bir evde oturmay� hayal ederdim. Muhtemelen gayet de zevk al�rd�m ;)

Ama kar��la�t�rman�n ger�ekten ge�erli oldu�unu d���nm�yorum. Bill GATES ger�ekten teknoloji uzman� olmaktan �ok i� adam� gibi g�z�k�yor, ama ben Linux'u teknik terimler i�inde d���nmeyi, para anlam�da d���nmekten �ok tercih ediyorum. Bill'in kazand��� kadar kazanamayaca��m�n belli oldu�u gibi...

Linus: Pekiyi �imdi gelecek s��ray�� ger�ekle�ecek ve �zellikler k�mesi olaca�a benziyor. Linux ger�ekten hep bu i�ler i�in kullan�lm�� ama bir�eyler i�in kullan�lm�� olmak ve bir�eyleri yapmak i�in planlanmak iki farkl� olay.

Ama, Linux'u �zel bir "be� y�ll�k plan" ile s�n�rlamak istemiyorum: Bir araya toplamak ve ger�ekle�ecek esaslar sadece insanlar�n �oktand�r �zeinde �al��t���, kolay anla��lan ve geleneksel kullan�m� olan bir olayd�r.

Bence ger�ekten ilgin� ve yeni olan olay, �imdi kendini g�stermeye ba�lamas�d�r ama bir ya da iki sene i�erisinde s�radanla�acakt�r. Y�ksek-geni� bantlar, canl� videolar vs... Bunlar�n nas�l de�i�ece�ini, bilgisayarlar� nas�l kullanaca��m�z� bilmiyorum ama i�letim sistemleri �zerinde temel etkileri olacakt�r.

Linus: Evet, "Linux" ad�ndaki ticari markaya �nem verilebilir ve Linux'u olu�turan kodlar�n �zerindeki telif haklar� �ok ayr�d�r. Pekiyi �imdi hem ticari markan�n hem de telif haklar�n�n b�y�k bir k�sm�n�n sahibiyim ama bundan sonra da b�yle gitmeli diye bir�ey s�ylenemez. Ger�ekte ticari marka transferini kar organizasyonu i�in de�il de Uluslararas� Linux yapmaya �al��t�m ama �ahsen kendime transfer etmem daha �ok yasal anlam� vard� ve ayr�ca bir�ok insan organizasyondan �ok a��k�a bana inanm��lard�.

Linus: A��k�as� insanlar�n Linux'u satmalar�n� ger�ekten d���nmememin nedenlerinden bir tanesi, insanlar�n �r�n� kulland�k�a benim tamamen kendimi iyi hissetmem.

Dolay�s�yla Linux'dan �ok para kazamasam da, insanlar�n kullan�rken zevk ald�klar� bir�eyleri yazmak ve kendi gereksinimleri i�in en iyi alternatif oldu�unu ke�fetmelerinden dolay� �ok b�y�k memnuniyet hissediyorum.

Ayn� zamanda, GPL Linux'un herkese uygun olmas� i�in gelecek b�t�n yard�mlar� zorlayacak ki bu da Red Hat gibi ticari �irketlerin Linux'u serbest b�rakmas�n� sa�layacak, ben de ger�ekten kurtulaca��m. B�ylece bir�ok kar��l��� var hatta para formunda olmayan� bile var.

Linus: �ok aktif bir �ekilde temel i�letim sistemine konsantre oldu�um i�in tuhaf bir pozisyonday�m ve Linux etraf�ndaki projeleri �ok takip edemiyorum. Kullan�c� seviye yongalar�n� olabildi�i kadar d���rd�m, g�venli bilgilerde ki her ne acayip olaylar, baz� kullan�c� seviye programlar� yapabilir, �ekirdekte bunlar� kullan�r.

GUI'ya gelince, en �nemli k�s�mlar�ndan bir tanesi, yayg�n olarak kabul edilmesi, teknik olarak da sa�lam olams�. �lgilendi�im kadar�yla X Windows Sistemi her iki gere�i kar��lar ve a��k�a baz� problemleri oldu�u zaman g�c�n�n t�kendi�i anlam�na gelmez.

Bence en ilgin� i�, X bak���n� meslek olarak se�mek b�ylece bir�eylerle tamir etmekten iyidir ve iyi hissetmek. Ger�ekten g�zel olan �ok az masa�st� sistemleri var: fvwm 95, KDE vb... ve bence X onlardan daha dayan�kl�. GUI ile bir problemimizin olaca��n� d���nm�yorum ama bekleyece�im ve insanlar�n ne ortaya att�klar�n� g�rece�im.

Linus: Linux benim sahip oldu�um ilk k���k beklentilerden daha �ok tatmin etti. Ba�ar�l� bir Linux'un olmas� inan�lmaz. Projeyi y�netirken ve geli�tirmeye �al���rken �ok iyi zaman ge�irdim. �ok fazla zaman�m� ald� ama harcarken zevk ald���m bir zamand�. Linux y�netici g�r���yle ve teknik olarak iddial� olmay� s�rd�recek.

�nceleri konferanslara gitti�im kadar art�k gitmiyorum: �ocu�umun olmas� ve �niversiteden ayr�lmam birka� �ene �nce sahip oldu�um zaman�n azalmas�na sebep oldu. B�t�n zaman�m� Linux'a harcamadan ayn� zamanda ger�ek bir i� ve hayata g�re olaylar� ayarlamaya �al���yorum. Olduk�a i�e yar�yor, me�gul oldu�um zamanlarda da d�r�st�e en az�ndan s�k�lmad���m� s�yleyebilirim ;)