David Bagley'le S�yle�i

�eviri: G�ne� Gonca Karada�

LF: Merhaba, k�saca kendinizi tan�tabilir misiniz? 
 

D.Bagley: Tabii. Ben David Bagley, ben bir tek tekerli bisiklet binicisi (evet, evet, ustelik, siz sormadan soyleyeyim, ikiden �ok say�da topu ya da baska nesneleri yere dusurmeden havada s�rekli d�nd�rebilirim de), bir otobur (yani vejeteryan) (hayvanlar� severim) ve iki �irin k�z �ocu�unun babas�y�m. 

LF: xlock'u geli�tirdiniz, bize xlock'un ortaya ��k���ndan s�zedebilir misiniz? 
 

D.Bagley: Asl�nda her�ey ben bir HP al�p X Pencere Sistemi'nde ekran�m� kilitlememi sa�layacak hi�bir yol olmad���n� anlad���m zaman ba�lad�. Sun'da kullan�lan xlock ve xscreensaver'dan daha �nceden bilgim vard�... xlock'taki �ekilleri ye�ledim, dolay�s�yla xlock'u HP'ye ta��d�m ve birka� kip (mode) daha ekledim. Bunlar spline, labirent (maze), k�re (sphere), etkindevinimli (hyper), salyangoz (helix), kaya (rock) ve leke (blot) idi ki bunlardan �o�u xscreensaver'dan al�nmayd�. xclock'un as�l yazar� olan Patrick Naughton'a "Bunlar� kendi da��t�m�na (distribution) eklemeyi d���n�r m�s�n?" diye sordu�umda i�lerinin �oklu�undan s�zetti ve e�er istersem xlock'un bak�m�n� �stlenebilece�imi s�yledi. 

LF: Hangi ��letim Sistemi ya da bilgisayarda xlockmore'un bak�m�n� yap�p �al���p �al��mad���n� denetlediniz?  
 

D.Bagley: Denetlemeyi HP, SunOS ve VMS kullanarak yap�yordum ancak �u an sadece i�'te Solaris ve evde Linux'a eri�ebiliyorum. 

LF: Hangi bilgisayar modelleri bu yaz�l�m� desteklemekte, bize s�yleyebilir misiniz? 
 

D.Bagley: Bu yaz�l�m�n �al��mas� i�in X ve UNIX/VMS gerekli. Bir NT portunda �al��ma yapmama kar��n UNIX'ten �l�m�ne vazge�emeyenlerdenim. Bir ANSI-C derleyicisine gerekli olan seyleri de xlockmore'a ekledim. Birka� eski UNIX makineyi devre d��� b�rakt�m ama her zaman gcc'ye eri�ebilirler. Bu bak�m� biraz daha kolayla�t�rd�, ��nk� g�nderi'mdeki yamalar her zaman ANSI-C i�inde gelecek. 

LF: �u an d�nya �zerinde (Linux'ta, BSD'de, Sun'da, HP'de ve di�er i�letim sistemlerinde) xlock'un ka� kopyas�n�n �al��t�r�ld���n� biliyor musunuz? Y�zlercesi mi, yoksa milyonlarcas� m�?  
 

D.Bagley: Asl�nda ben bu konuyla pek ilgilenmiyorum. Linux'un pek �ok daa��t�m�nda e�er X y�kleniyorsa, benimsenmi� olarak xlock da y�kleniyor. 

LF: Yaz�l�m i�in yetkibelgesi'nde benim se�imim cardware. Yaz��lm�n�z� be�enen herkes size bir kartpostal yollayabilir http://www.xbae.syd.net.au/postcards.html'ye bir g�z at�n, bakal�m ad�m� g�rebilecek misiniz?   
 

D.Bagley: Evet. BSD t�r� �o�altma hakk�n� ye�liyorum. Yazar�n ad�n� yaz�l�mda korurken ne kadar az k�s�tlama olursa o kadar iyi olaca��n� d���n�yorum. �te yandan xlock'�n k�kendeki yazar� olmad���mdan, ger�ekte, onda bir de�i�iklik yapamam. Bel�ika �ikolata �r�nlerini ele alal�m �rne�in... E�er Bel�ika'da ya��yorsan�z ve xlock kullan�yorsan�z �ikolata t�rlerinden 500 gram g�ndermeniz gerekiyor (hindistancevizi olmas�n l�tfen). 

LF: Bu yaz�l�m Linux, BSD Sun, HP ya da ba�ka bir i�letim sistemiyle �al��an ka� bilgisayara y�klendi?   
 

D.Bagley: Bilemiyorum. Benim kestirimim ayl�k g�nderilerimin say�s�n�n 1000 ile �arp�m�. Dolay�s�yla buyruk sat�r�ndan xlock ko�turulan en az 80000 bilgisayar demek do�ru bir kestirim olur san�r�m. (Noel d�nemini �ok kederlendirici buluyorum ��nk� bu d�nemde �ok fazla xlock iletisi alam�yorum :( ) 

LF: xlock ile ilgili ne gibi sorunlarla kar�� kar��ya geldiniz?  
 

D.Bagley: Zaman bulamama �ok b�y�k sorun oluyor. Yapmak istedi�im �ok fazla �ey var. S�rekli uykusuzluk �ekiyorum. xlock'un bak�m ve geli�tirimiyle ge�en be� y�l�n ard�ndan, de�i�iminden ho�nut olmad���m b�l�mler var h�l�. Basit sorunlar� �ncelikle kapsaml� YAPILACAKLAR listemde halletmeye �al���yorum. As�lRenk (TrueColor) sorunlar�, �zellikle de 24 bitlik g�r�nt�yle yetinmek zorunda kalal� beri benim i�in ba�a ��kmas� g�� olan sorunlar� olu�turuyor. :(  

LF: xlock(more) yakla��k 70 t�rden olu�uyor. Siz hangisini, hangi nedenden dolay� kullanmay� ye�lersiniz? 
 

D.Bagley: Evet, evet. Ge�enlerde 90 kadar sayd�m. Bu i� ����r�ndan ��k�yor. San�r�m ben "s�k�c�" ya�am t�rlerini seviyorum. Buna ek olarak da kar�nca (ant), kristal (crystal) ve penrose'u. xlock'un Sun s�r�m�ndeki baz� ba�lat�c� ya�am bi�imlendirmeleri (configuration) bu t�rlerin �lmesine neden olan ufak yanl��l�klar i�eriyor. Arkas�ndaki t�m karma��k matematiksel i�lemlerine ra�men, penrose ger�ekten g�rkemli. Aras�ra baz� yanl��l�klar olmuyor de�il ama daha sonra bu yanl��l�klar�n �stesinden hi�bir eksiklik yaratmadan gelebiliyor (yapt�klar�n� size bildirmesi i�in -verbose ile ko�turun). 

LF: Bu yaz�l�m �zerinde ka� ki�i �al���yor? 
 

D.Bagley: Genelde beni s�rekli d�zenleme ve g�ncelle�tirme sa�ana��na (bombard�man) tutan en az 6 eleman�m vard�r. Pek �ok ki�i de bana yeni �neriler, yamalar ve kipler (t�revler, Ing: mode) g�nderir. Bu arada, benden y�llard�r yard�m�n� esirgemeyen, ayn� zamanda kristal (crystal) t�r�n�n de yazar� olan Jouk Jansen'a te�ekk�r etmek isterim. 

LF:Siz de buyruk sat�r� aray�z� devrinin bitti�ine ve art�k her�eyn GUI (Grafik kullan�c�s� aray�z�) oldu�una m� inan�yorsunuz?  
 

D.Bagley: Bu �z�nt� verici bir �ey ku�kusuz. Ben buyruk sat�r�yla fareyle oldu�undan daha iyi i� ��kard���ma inan�yorum. ben h�l� Adventure gibi oyunlar� ve program k�rmay� seviyorum. Buna kar��n yaz� ekran koruyucular�na sahip olmak bir t�r k�s�tlama koyuyor insan�n �zerine... el ile yap�labilece�ini d���n�d��m tek �ey mektup yazmak (intervue olmaks�z�n) (SCO bir yaz� ekran koruyucusuna sahip, belki ben de bir tane yapabilirim, ne dersiniz?:) 

LF: xlock'un bir de rakibi var, xscreensaver. Ne t�r ili�kileriniz oldu? 
 

D.Bagley: Jamie Zawinski ( xscreensaver'�n yazar� ve bak�m-geli�tirimcisi)  ve ben pek �ok tart��maya girdik ve kararlara vard�k. xscreensaver �ok geli�mi� bir �r�n, kabul ediyorum, fakat yine de xlock ko�turman�n kolayl���n� ye�lerim (yaln�zca tek bir "basit" buyruk ile) ��birli�imiz s�resice biz xlock'u kolayl�kla xscreensaver'a derleyebilecek bir hale getirdik. Burada as�l i�i Jamie yapt� desem yalan olmaz. Biz h�l� iyi fikirleri birbirimizden �alma konusunda hemfikiriz. Yak�n zamanda dosyalar�, �zerinde de�i�iklik yapmadan, payla�mak konusunda bir anla�ma yapt�k. Nas�l gittti�ini birlikte g�rece�iz. 

LF: After dark (karanl�ktan sonra) ve benzeri ekrankoruyucular� ve Microsoft'un ekrankoruyucular� hakk�ndaki d���nceleriniz nelerdir? 
 

D.Bagley: E�er b�yle bir �eyden ho�lan�yorsan�z g�zel bir kullan�c� aray�z�ne sahip oldu�u s�ylenebilir. xlock'un Microsoft'ta asla g�r�lmeyen -use3d gibi baz� s�rad��� �zelliklere sahip oldu�unu d���n�yorum. Kaynak kodu bedava da��t�lmadan ortaya ��kmayacak �zelliklerden biri ve yamalara geli�tirici taraf�ndan geri besleme yap�labilir. 

LF: Baz� 3 Boyutlu t�rleri xlock'un ���nc� s�r�m�nden sonra g�r�ld�. Bu evrimi �iz nas�l de�erlendiriyorsunuz?  
 

D.Bagley: Ge�mi�ine bakacak olursak, daha �nceki s�r�mlerde de�i�iklikler biraz keyfi yap�ld�. Buna kar��n, s�r�m 3'ten s�r�m 4'e geldi�imizde OpenGL'yi ve GNU'nun d�zenini de uyarlad���m� ve kayna�� �e�itli dizinlere b�l���m� g�r�rs�n�z. 3 boyut elemanlar� hemen hemen m�kemmel. �zellikle de Microsoft taraf�ndan  uyarlanmas�ndan bu yana, kal�c� olacakm�� gibi g�r�n�yor. 3 boyut kullan�larak yaz�lm�� �e�itler g�rmekten �ok memnun kalaca��m. Bir text3d t�r� de �u an geli�im a�amas�nda. 

LF: UNIX ve L�nux kullan�c�lar� grubunun �al��malar�n�za bak��� nas�l?  Bize biraz ald���n�z ileti ve CD SuSE'nin verdi�i CD'den bir de birinin size g�ndermi� oldu�u �yk� panosundan s�zedebilir misiniz?  
 

D.Bagley: �letilerimin hemen hemen yar�s� Linux kullan�c�lar�ndan geliyor. her zaman xlock ile ilgili ileti ve yama almaktan ho�lanm���md�r. xlock'un temel bile�imlerinden biri de g�rsel destekli olmas�d�r. Bunun yan�s�ra, b�yle bir Linux da��t�c�s� olan SuSE'ye de Linux CD'lerini benimle payla�t�klar� i�in minnettar�m, biliyorsunuz ben ayn� zamanda bir yarat�c�-geli�tiriciyim de. 

LF: xlock'u geli�tirmeye son vermeyi d���n�yor musunuz?  
 

D.Bagley: Bu konuya benden daha �ok zaman ay�rabilecek herkese a��k bir �nerim var benim. (xlock i�in �nce baz� yamalar� yapmak istiyorum, b�ylece onun emin ellerde oldu�unu bilece�im.) Bundan sonra �e�itleri geli�tirme �zerinde yo�unla�abilirim (bu i�in i�ine �iri� nedenimdi bu) Zaman�m�n b�y�k bir k�sm� iletileri yan�tlamak, denetlemeler yapmak, xlock program�n�n ana b�l�mlerini elden ge�irmek ve yamalar eklemekle ge�iyor. Asl�na bakacak olursan�z, xlock'u b�rakmak bana �ok zor gelecek, sanki onun i�in zaman yarat�yor gibiyim �u an (kar�m bundan dolay� para almam gerekti�ini s�yl�yor) �u s�ralar daha �ok ra�bet g�ren bir i� edindim ve xlock'a adayaca��m zaman� azaltt� bu da... Bir ara xabacus'u da g�ncelle�tirmek istiyorum ama iletilerimin %100'� xlock ile ilgiliyken ben bu i�in alt�ndan kalkamam diye d���n�yorum. 

LF: Linux Free BSD ve GNU gcc, emacs ve Open source netscape gibi di�er �cretsiz yaz�l�mlar hakk�ndaki d���nceleriniz nelerdir?  
 

D.Bagley: Kayna�a sahip olmak �ok g�zel. Ayn� zamanda  da��t�mda kullan�c�lara �nerileri ve yamalar� geri besleme izni vermek de ola�an�st�. Farkl� yap�larda gcc kullan�m� ile �ok daha fazla i� yap�laca�� d���ncesindeyim. B�l�mde benim hi� deneyimim yok. Her zaman gcc ve SunC kullan�yorum. Emacs, yuck DOS y�kl� bilgisayar�mda da vi kullan�yorum. En az�ndan mesleki d�nyada bir y�netici olarak vi'� kullanmay� seviyorum ��nk� sistemde bulunmay� g�vence alt�na alan bir edit�r. Linux'ta vi ile ilgili tek sorunum standart bir vi'n�n olmamas�. �e�itli gerial'lar (undo) gibi yeni �zellikleri seviyorum,  fakat di�er vi'�n kullanmaya al��t���m di�er �zellikleri bazen i�lemeyebiliyor. A��k kaynak netscape (open source) evet, bence bu pek �ok parlak fikirde de oldu�u gibi, gene Jamie Zawinski'ye ait. xscreensaver'a harcayacak bunca zaman� da nas�l buluyor bilmiyorum. 

LF: Solaris'in yaln�zca, CD ve port i�in 20$ isteyip kaynak kodunu �cretsiz vermesi hakk�nda ne diyorsunuz? 
 

D.Bagley: Vay can�na. Bunu ilk kez duyuyorum. E�er Linux'u bilmiyor, kullanm�yor olsayd�m b�y�k olas�l�kla ben de edinirdim. Denetlemek i�in farkl� i�letim sistemlerine gereksinimim var, bundan dolay� Linux y�kl� makinam� evde kullan�yorum. E�er yaln�zca elimde bir tane i�letim sistemi olsayd� dahi ye�lemek b�y�k sorun olurdu. DEC ayn� �eyi VMS ile yapabilir belki ama muhtemelen ba�ar� sa�layamaz. Bu arada, ben de ger�ekten xlockmore ad�ndan nefret ediyorum... fakat ne yapabilirim?
Bu ad daha xlockmore tan�nmadan �nce kondu, ben daha yeni yeni geli�tirmeye ba�lad���m s�rada. Ben sadece insanlar�n  benim xlock'�n �zg�n yap�mc�s� olmad���m�  kolayca anlayabilecekleri bir ad olsun istemi�tim.