![[Photo of the Author]](../../common/images2/RazmalDjamal.jpg)
original in id Razmal Djamal
id to en Razmal Djamal
en to tr Onur Y�lmaz
Ben "A��k Kaynak" fanati�iyim. �nsanlar�n birbirlerini hi� g�rmeden ortak bir �ekilde �al��mas�n� seviyorum. Ve bilgimizi t�m d�nyadaki insanlara a��k kaynak �eklinde sunabilmek harika. Din,millet veya rekabet a��s�ndan hi�bir s�n�rlama olmadan tek v�cut olabiliyoruz. �ok �e�itli sistemlerde �al���yorum fakat Linux'u tercih ediyorum. Bir Linux g��ebesiyim,s�rekli dola��r�m ve bir�ok �eyle ilgilenirim... Fakat en �ok kod yazmay� severim(�zellikle Pascal ve Phyton'da). Ben M�sl�man�m bu nedenle peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV)'i �ok seviyorum... Ona ve Allah'a ��k�rler olsun.
![[The Free Pascal Logo and The Jaguar is courtesy of FreePascal.org]](../../common/images2/article356/fpc.jpg)
Free Pascal 386 i�lemcisinde de �al��abiliyor. Fakat ben 486 ve daha �st� i�lemcileri tercih ediyorum. AMD i�lemciyle de �al��abiliyor ��nki hepsi 386 uyumlu. Free Pascal Motorola i�lemciyle de �al��abiliyor. Fakat en az 680x0 yada 68020'ye sahip olmal�s�n�z. En az 4 Megabayt RAM'le �al��mas�na ra�men ben t�m sistemlerde en az 8 MB �neririm. Kurulum i�in minimum 25 MB disk alan�na ihtiyac�n�z var. Free Pascal �e�itli i�letim sistemlerinde kullan�labilir.En son haberler sparc, AMD 64 ve arm/Linux'ta da kullan�labildi�ini s�yl�yor. Free Pascal'� indirmek i�in [1] sayfas�na gidebilirsiniz. Linux, Win32, Amiga, Dos, QNX, Solaris, BeOS, NetBSD, FreeBSD ve OS2 i�in paketler mevcut.
Kernel C ile yaz�ld���ndan beri, �o�u insan Linux'ta C kullanmay� sever. Peki neden Pascal ��renmelisiniz? C'de zaten ak�c� ve iyiyim; fakat Pascal'da, kod yazman�n bir�ok m�kemmel yolu var. Pascal dili a��k ve net. Ayn� zamanda �ok h�zl�. Ve yap�sal. Yazd���n�z�n bir kod blo�u mu, prosed�r m� yada fonksiyon mu oldu�unu aynen g�rebiliyorsunuz. Derleyicileri, b�y�k dosyalar� bile derlerken ger�ekten h�zl�. Hayran oldu�um bir yan� da "assembler" ile b�t�nle�mesi. Y�llar �nce Pascal iyi okunabilir assembly kodu �retebilmesiyle tan�nm��t�.Linux uyumlulu�u i�in, FPC(Free Pascal Compiler) g�zel �zelliklere sahip. Bir kere Linux FPC'yi kullanarak program yapt�n�z m�, o program herhangi bir Linux makinede �al��abilir. FPC da��t�mlardan ba��ms�zd�r. Ayr�ca FPC her �e�it Pascal ile uyumlu. �rne�in TP7, GnuPascal, hatta Delphi ve Kylix... Herhangi birinde yazd���n�z kodu FPC ile kullanabilirsiniz. En son geli�me ise art�k Delphi ve Kylix gibi OOP'yi desteklemesi. Object Pascal bilen birisi i�in FPC ile �al��mak �ok kolay. Kod, s�zdizim ve g��l� �zellikler bak�m�ndan hi�bir fark yok.
FPC b�y�k bir avantaja da sahip... FPC bir IDE(Integrated Development Environment Yaz�l�m Geli�tirme Ortam�) gibi ve bu bak�mdan TP7'ye benziyor. Bu derleyici veritaban� programlama da yapabiliyor. B�y�k SQL sunuculara (MYSQL, PostgreSQL ve hatta Interbase) ba�lanabilirsiniz. FPC GTK, Tcl/Tk gibi ara�larla da birle�ebiliyor.
Bu yaz�y� �cretsiz bir Linux Dergisine yazd���mdan, Linux ortam�
i�in kurulumu anlataca��m.Linux x86 i�in bir kurulum paketine ihtiyac�n�z
olacak. Y�kleme sayfas�ndan basit�e bir rpm paketi �ekin. En son s�r�m�: beta
release 1.9.4 aka 2.0.0-Beta3. Kurulum paketleri �zel isimlerle gelir, s�zgelimi :
fpc-1.0.10.i386.tar; Bu paketi a�mal�s�n�z.
Basit�e �u komutu verin:
[root@yourlinuxbox /]tar xvf fpc-1.0.10.i386.tarBu komut a�a��daki dosyalar� a�acak :
[root@yourlinuxbox /]#sh install.shyada
[root@yourlinuxbox /]#./install.shBu komut FPC'yi �ntan�ml� klas�re kuracakt�r;fakat bu i�lem s�ras�nda dosyalar�n yerleriyle ilgili bir�ok soruyla kar��la�acaks�n�z. A�a��dakini g�rd���n�z zaman kurulum ba�ar�yla tamamlanm�� olacakt�r:
Writing sample configuration file to /etc/fpc.cfg End of installation. Refer to the documentation for more information.
Kurulum ba�lang�� seviyesinde olanlar i�in yararl� olabilecek birtak�m yeni klas�rler yarat�r:
Art�k me�hur �rnek kodu yazmay� deneyebiliriz: "Merhaba D�nya"
Bunu yapmak i�in fazla zamana yada koda gereksiniminiz yok. Sadece "pas"
yada "pp" uzant�l� bir dosya yarat�n. Bunun i�in sevdi�iniz metin d�zenleyicinizi
a��n ve �unlar� yaz�n:
begin
Writeln('Hello World from Free Pascal..!!');
End.
Bu dosyay� "hello.pas" olarak kaydedin. Daha sonra derleme i�lemine
ge�ece�iz. Bu dosyay� derlemek i�in basit�e �u komutu yaz�n:
fpc test.pasDerleme i�lemi sonunda ortaya ��kan dosya ikilik d�zende bir dosya oluyor. Bunun anlam�: Art�k dosyam�z �al��t�r�labilir bir dosya. Bir resim bin s�zc��e bedeldir. ��te bir derleme i�lemi ve ard�ndan ortaya ��kan ikili dosya:
Bu �al��t�r�labilir dosya da��t�mdan ba��ms�z. Herhangi bir Linux makinede dosyay� kullanabilirsiniz. Yukar�daki �rnek hi�bir kod de�i�tirilmeden Windows98'de bile yap�lsa ayn� sonucu verir. Tabii ki bu bir olas�l�k, ��nki i�letim sistemine �zel bir i�levsellik kullanmad�k.