[LinuxFocus-icon]
Ev  |  Eri�imd�zeni  |  ��indekiler  |  Arama

Duyumlar | Belgelikler | Ba�lant�lar | LF Nedir
Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English  Castellano  ChineseGB  Deutsch  Francais  Nederlands  Portugues  Russian  Turkce  

convert to palmConvert to GutenPalm
or to PalmDoc

[Photo of the Authors]
taraf�ndan Katja and Guido Socher
<katja(at)linuxfocusorg, guido(at)linuxfocus.org>

About the authors:

Katja LinuxFocus'un Almanca edit�r�d�r. Tux, film & fotograf ve deniz en sevdikleri aras�ndad�r. G�rsely�re sayfas� adresindedir .

Guido uzun zamand�r bir Linux hayran�d�r ��nk� d�r�st insanlar taraf�ndan tasarland� ve herkese a��k. Bu, a��k kaynak dememizin nedenlerinden birisi. G�rsely�re sayfas� linuxfocus.org/~guido aderesindedir.



T�rk�e'ye �eviri:
Ceyhun Elmas <ceyhun.elmas(at)linuxfocus.org>

��erik:

 

Linux ile CD yazma

[Illustration]

�zet:

Bu yaz�da Linux alt�nda nas�l CD yaz�labilece�ini anlataca��z.



B�y�k olas�l�kla Katia'n�n ge�en say�da bizi Tux ile bir seyahata ��karan B�t�n�yle yeni d�nya yaz�s�n� okumu�sunuzdur. �imdi size evde kal�p bunu nas�l nas�l yapaca��n�z merak�n� uyand�ran pek �ok "g�r��" ve "duyum" sahibisiniz. Her�eyi CD'ye kopyalamak �ok iyi biri ��z�md�r ve bu yaz�da bunu nas�l yapaca��n�z� anlataca��z.

 

Neye gereksinim duyar�z

Donan�m ayarlar�:
Elbette makinan�zda Linux ko�uyor olmal� ve bu i� i�in bir CD yaz�c�ya gereksiniminiz var. .
E�er bir SCSI CD yaz�c�n�z varsa bu �ok daha iyi olacakt�r ve �ekirdek taraf�ndan hemen yap�land�r�lacakt�r. Tek yapman�z gereken SCSI hostadapterin Linux taraf�ndan desteklenip desteklenmde�ini anlamak : (bunun i�indonan�m veritaban�na bak�n). T�m SCSI CD yaz�c�lar Linux alt�nda �al��acak.
ATAPI/IDE yaz�c� i�in bir SCSI emulasyonuyla fiziksel olarak IDE ba�lant�s� olan yaz�c�y� SCSI gibi g�sterece�iz. Bunun nas�l yap�ld��� README.atapi dokuman�nda a��klan�yor. Bunun d���nda, linuxdoc.org
yaz�s�n� da okuman�z� tavsiye ederiz. USB yaz�c�lar i�in USB-CD Writer HOWTO 'lara bak�n mobilix.org/linux_usb_cd.html.

CD yazmak i�in yaz�l�m:
A�a��daki programlara gereksiniminiz var :

  1. cdrecord: CD yaz�c�n�zla ileri�im kuran program.
  2. mkisofs: veri CD'si yapabilmeniz i�in bu program gerekli. ISO ad� verilen dosya sistem imaj� olu�turuyor.
  3. cdda2wav: m�zik CD'lerini okuyabilmek i�in gerekli.
Bu ��� cdrtools paketinde bulunuyor, bu adresten indirebilirsiniz : www.xcdroast.org
ya da ftp.fokus.gmd/pub/unix/cdrecord/
Bu ara�larla komut promptundan zaten CD yazabilirsiniz. Fakat daha kullan�m� kolay grafik aray�zl� bir ara� istiyorsan�z , �ny�zl� �r�nlerden birisine gereksiniminiz var. Pek �ok �ny�z mevcut fakat bu yaz�da yaln�zca xcdroast (http://www.xcdroast.org) ve koncd (http://www.koncd.org/) anlat�l�yor. xcdroast en fazla bile�eni olan �ny�z olarak g�r�n�yor ve koncd'yi seviyoruz ��nk� kullan�m� �ok kolay.


Y�kleme

xcdroast pek �ok �eyi zaten y�kl�yor, fakat en az�ndan RedHat da��t�m�yla pam kitapl�klar�yla derleniyor bu �u anlama geliyor : her CD yazman�zda root �ifresi soruluyor ve e�er birilerine CD yazd�rmak istiyorsan�z b�y�k olas�l�kla bunu yapacak olan her kullan�c�ya root �ifresini vermek istemeyeceksiniz. �kinci konu ise program� a� �zernden ba�latma olana�� bulunmas�. Bu nedenle son s�r�mlerini http://www.xcdroast.org adresinden indirmek �ok ak�ll�ca olacakt�r. �ok bilinen da��t�mlar i�in derlenmi� paketleri sa�l�yor olmal�.
koncd, www.koncd.org adresinden indirilebilir. Yeni s�r�mleri yeni QT/KDE bile�enleri i�eriyor. E�er QT ve KDE kitapl�klar�n� g�ncellemekle zaman kaybetmek istemiyorsan�z koncd'nin eski sr�mlerini kullanabilirisiniz. Bu yaz� i�in biz redhat 7.1 alt�nda koncd-0.7.5 s�r�m� kulland�k.
 

Normal kullan�c�n�n (root olmayan) CD yazmas�

CD yazmak i�in ilk olarak donan�m�z�n�zla ileti�im kuaracak olan /dev/sg* ayg�tlar�n� yetkilendirmelisiniz. Fakat cdrecord ayr�ca baz� ger�ekzamanl� bile�enleriyle yazma s�ras�nda root yetkileri gerektiren yazma�lar� kullanmaktan ka��n�r. En iyi ��z�m bu nedenle cdrecord ve cdda2wav �zerinde SUID kullanmakt�r. Uhh? SUID? Endi�elenmeyin. Guido'nun dosya yetkileri yaz�s�n� okuyabilirsiniz e�er bunu ger�ekten ne oldu�unu merak ediyorsan�z . Fakat bu an i�in yaln�zca bu a�amay� ge�mek istiyorsan�z a�a��daki komutlar� uygulayabilir ve bu konuyu kapatabilirsiniz :-)

chmod 4111 /usr/bin/cdrecord
chmod 4111 /usr/bin/cdda2wav

Bunun potensiyel bir g�venlik a���� olu�turma riskinin oldu�una dikkat etmelisiniz. Fakat bu durum kesinlikle her CD yazmak isteyene root �ifresi vermenizden �ok daha g�venlidir.
�imdi CD yaz�c�n�n do�ru �ekilde tan�t�ld���ndan emin olabilirsiniz. Yaln�zca �unu �al��t�r�n:

cdrecord -scanbus

E�er her�ey d�zg�nse ��yle bir�eyler g�rmelisiniz :

0,6,0 6) 'PLEXTOR ' 'CD-ROM PX-W8220T ' '1.03' Removable CD-ROM

Bu say�lar ve a��klama donan�m�n�za ba�l� olarak de�i�ebilir.
Ba�ka bir yol olarak xcdroast ya da koncd'nin �zerindeki SETUP butonuna klikleyebilir ve buradan da CD yaz�c�n�z�n d�zg�n tan�t�ld���n� kontrol edebilirsiniz.
Haydi CD yazmaya ba�layal�m.
 

CD yazmakla ilgili genel notlar

CD yazmak i�in d�rt gerekli ad�m bulunuyor :
  1. CD yazmak i�in dosya ya da m�zik se�melisiniz.
  2. Yaz�lacak CD i�in baz� se�enekleri kullanmal�s�n�z. �rne�in ses CDsi ou�turacaksan�z TAO ve DAO aras�nda bir mod se�melisiniz ya da dosya CDsi yazacaksan�z dosya sistemi i�in baz� se�enekleri belirlemelisiniz.
  3. CD ye yaz�lacak dosyalar i�in bir image dizini olu�turmal�sn�z. E�er ba�ka bir CDnin birebir kopyas�n� olu�turacaksan�z "write on the fly" yapacaks�n�z aksi takdirde ilk olarak sabit disk �zerinde bir image olu�turmak zorundas�n�z.
    image dizininde CD 'ye yaz�lacak veri ge�ici olarak tutulur. . ses CD'si i�in bunlar index dosyalar�d�r ve wav dosyalar� m�zik i�erir ve normal dosya CD'leri ISO image olarak adland�r�lan b�y�k dosyalard�r.
  4. CD'yi yaz�yoruz.
CD'ler genellikle "bir git" ile yaz�l�r ve veri ak��� yazma i�lemi s�ras�nda da��t�l�yor olma gereksinimi duymaz. Ger�ekzaman bile�enlerini olu�turanlara te�ekk�rler bu sayede yazma� problemi yaln�zca windows kullan�c�lar� i�in ge�erlidir. Linux ile ger�ekten bir "yazma dayan�kl�l���na" gereksiniminiz yok. Burada FIFO olarak adland�r�lan CD yaz�c� i�inde k���k da��t�mlar� kar��layan bir yazma� var ve bu genellikle Linux alt�ndak�i yazma hatalar�na engel oluyor. Bununla MIB'i zorlayacak i�lemlerden ka��nmal�s�n�z. Internette gezinebilir, program dereleyebilirsiniz ... fakat b�y�ldosyalar�n silinmesi problem olabilir ve belki de bu yazma i�lemi rahats�z etmek i�in yeterlidir ve bir hataya yol a�abilir.
E�er alttako�an yazma�lar hakk�nda endi�eli iseniz ilk test olarak deneme yaz�m�n� se�ebilir (dummy write) ve ger�ek yazma i�leminden �nce �al��t���n� g�rebilirisiniz. Burada yazma i�lemi ger�ek veri ile test ediliyor fakat CD i�ine i�leyecek olan lazer kapal� tutuluyor. Herzaman �nce test yapmak ve sopnras�nda t�m i�lemi ba�latmak en iyi yoldur.
Aksi takdirde "bir git " ile CD yazmaya ba�lat�rsan�z ve bir �eyleri yapmay� unutursan�z yazd���n�z dosya k���k de olsa CD'ye tekrar yazmak zorunda kalabilirisiniz. �okluoturum(multisession) olanaklar� sayesinde sonradan da bir�eyler ekleyebilirsiniz fakat burada bundan bahsetmeyece�iz ��nk� �okluoturum ile CD'nizi pek �ok CD yaz�c�da okutamazs�n�z, CD yaz�c�lar uzun zamand�r buna haz�r de�iller ve bir CD'nin �creti olduk�a d���k dolay�s�yla bunu kullanmak i�in bir nedenimiz bulunmuyor. .
 

Yap�land�rma

koncd ya da xcdroast kmoutlar�n� �al��t�r�rsan�z "setup" butonu ile herikisini de yap�land�rabilirisiniz. E�er yaz�c�n�z d�zg�n yap�land�r�ld�ysa genel ayarlamalar�n� burada g�rebilirisiniz:
[xcdroast: run as root to configure] Haydi xcdroast ve koncd ayarlar�na bakal�m:
 

(Saf) m�zik (ses) CD'leri

Burada ilk �nce biraz bi�im konusunda d���nmelisiniz. E�er m�zik bir di�er CD'den geliyorsa problem yok. Yaln�zca devam ederek kopyalayabilirsiniz. Fakat �teyandan cdrecord'un au ve wav dosyalar�n� otomatik olarak CD okuyucunuzun okuyabilece�i bi�ime d�n��t�rd���ne dikkat edin. Fakat di�er bi�imler i�in ilk �nce onlar� wav'a d�n��t�rmek zorundas�n�z e�er sonra CD'nizde yaln�zca g�r�lt� duymak istemiyorsan�z. mp3'den wav'a d�n��t�rmek i�in �u komutu uygulayabilirsiniz:
mpg123 -w /tmp/song.wav song.mp3
Bu mp3 dosyalar�ndan normal m�zik CD'si yapman�za yarar. Bu biraz yer alacakt�r ama sonras�nda neredeyse her CD okuyucuda �alabileceksiniz.
Yazma noktas�na geldi�inizde TAO ya da DAO modlar�ndan birisini se�melisiniz. TAO modda her ��ark� aras�nda 2 saniyelik duraklama olacakt�r DAO'da bu yoktur, bu se�enek �zellikle canl� m�zik kay�tlar� i�in kullan�l�r. TAO= Track at Once ve DAO= Disk at Once.
CD'nizin tamam�n� ya da ba�ka CD'lerden kar���k par�alar� ya da internetten indirdi�iniz �ark�lar� kopyalayabilirsiniz.

Haydi hi�bir�eyi de�i�tirmeden nas�l CD kopyalar�z ona bakal�m :

[xcdroast Duplicate CD]


Haydi �imdi herhangi bir yerden m�zik Cd'si yazmak istedi�inizde neleri yapman�z gerekti�ine bakal�m:
 

(Saf) Veri CD'leri

Veri CD'leri i�in bir dosyasistemine ya da genellikle s�ylenen CD'nizin bi�imlendirilmesi gerekiyor. Hangi dosyasistemini istiyorsan�z onu se�mek zorundas�n�z. Bu se�im sizin verileri okuyaca��n�z i�letim sisitemine ba�l�d�r. ISO-9660 CD dosyasistemi olarak bilinen bir standartt�r ve �rne�in uzun isimleri desteklemez. Bu ndenle uzant�lar bu standarta uygun yap�l�r. Linux ve Unix RockRidge uzant�lar� kullan�l�r, Microsoft Joliet uzant�lar� kullan�r.RockRidge bi�imiyle yetkilendirmelere sahip olabilirisiniz , sisteminizden zaten bildi�iniz gibi...
�nerilen ��z�m ayn� CD �zrinde RockRidge ve Joliet uzant�lar� kullanmakt�r.
E�er yaln�zca bir CD'nin kopyas�n� di�er CD'ye aynen almak istiyorsan�z dosyasistemlerini konusunu d���nmeyin ��nk� bu da aynen di�er CD'ye kopyalanacakt�r.

[xcdroast Master CD]

E�er sabitdiskinizden veri kopyalamak isterseniz :
[koncd Master CD]
 

Ev dizininizin yedeklenmesi

Temel olarak "saf veri CD'leri" alt�ndaki a��klamalarla her�eyi CD'ye yazabilirsiniz. E�er ev dizininizdeki veri bir CD i�in �ok b�y�k ise baz� altdiiznleri ba�ka bir CD'ye yazabilirsiniz. .
 

K�sa yolg�sterimler ve ipu�lar� :

CD'ye yazmadan �nce ISO dosyas�n� kontrol etmek iyi bir fikirdir. Bunu yapmak i�in ISO image dosyas�n� ger�ek bir CD gibi mount etmeliyiz.

root'a ge�in: su -
Bo� bir dizin olu�turun ( mount noktas� olarak bilinir): mkdir /tmp/mycd
ISO image'� mount edin (ISO image dizine ba�lan�yor):
mount -o loop -t iso9660 Image.iso /tmp/mycd
��mdi "ls" CD image'� denetleyin : ls /tmp/mycd
E�er tamam ise : umount /tmp/mycd

... ve image'� CD'nize yazmaya ba�lay�n.
 

Komut sat�r� ara�lar�

Yukar�da iki grafiksel �ny�zde karar k�ld�k fakat CD yazma i�lemini komut sat�r�ndan da yapabilirsiniz. E�er cdrecord'un man sayfalar�na bakarsan�z, y�zlerce se�ene�i oldu�unu g�receksiniz, ����hhhhhhh .... korkman�za gerek yok. Ger�ekten g�r�nd���nden �ok daha kolaylar. �ki perl beti�ini indirin : cdrecordeasy ve mkisofseasy.
easycdscripts (y�kleme sayfas�) paketinde bulunuyorlar.
Bu komutla a��n :

tar zxvf easycdscripts-0.1.tar.gz

�imdi cdrecord -scanbus komutunu �al��t�r�n. CD yaz�c�y� g�rd���n�z satura bak�n ve ba�taki say�lar� hat�rlay�n. 0,4,0 ya da 0,6,0 gibi olmal� ....
cdrecordeasy dosyas�n� d�zenleyin $dev= sat�r�ndaki numaray� girterek... Ba��nda bir yerlerde bunu bulun.
��mdi iki k���k beti�imizin y�klenmesi tamamland�. �imdi kolayl�kla CD ye veri yazabiliriz:
  1. CD 'ye yazaca��n�z t�m dosyalar� bir dizin alt�na kopyalay�n (�rne�in ~/cdrom). Bu g�nlerde asbit diskler olduk�a b�y�k ve ucuz. Bu nedenle bir ka� y�z MB'yi b�yle kullanman�n hi�bir sak�ncas� bulunmuyor.
  2. Bu komutu �al��t�r�n :mkisofseasy ~/image.iso ~/cdrom
    Bu, t�m dosyalar�n ISO image dosyas�n� ~/cdrom alt�nda olu�turacakt�r.
  3. CD bu komutla yaz�l�yor : cdrecordeasy ~/image.iso
Hepsi bu. En ba�ta g�r�nd���nden daha kolay , �yle de�il mi ? :-)

E�lenceli CD yazmalar !

 

Referanslar

 

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Her yaz� kendi g�r�� bildirim sayfas�na sahiptir. Bu sayfaya yorumlar�n�z� yazabilir ve di�er okuyucular�n yorumlar�na bakabilirsiniz.
 talkback page 

G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Katja and Guido Socher, FDL
LinuxFocus.org

Buray� klikleyerek hatalar� rapor edebilir ya da yorumlar�n�z� LinuxFocus'a g�nderebilirsiniz
�eviri bilgisi:
en --> -- : Katja and Guido Socher <katja(at)linuxfocusorg, guido(at)linuxfocus.org>
en --> tr: Ceyhun Elmas <ceyhun.elmas(at)linuxfocus.org>

2002-01-21, generated by lfparser version 2.22