Ev  |  Eri�imd�zeni  |  ��indekiler  |  Arama

Convert to GutenPalm or to PalmDoc taraf�ndan Georges Tarbouriech <georges.t(at)linuxfocus.org> Yazar hakk�nda: Georges uzun zamand�r bir Unix kullan�c�s�. GNUstep'i ve bu b�y�k olu�umun haz�rlad��� ara�lar� seviyor. T�rk�e'ye �eviri: Murat Kaplan <mkaplan(at)be.itu.edu.tr> ��erik: Ba�lang��ta... GNUstep Gorm.app ProjectCenter.app Bir ka� not Sadece "�okBasitEditor" GNUstep alt�nda MacOS X alt�nda Ve �imdi... do�ru �al��an bir uygulama GNUstep alt�nda MacOS X alt�nda GNUstep ve MacOS X Hayal et... Te�ekk�rler... Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Gorm ve ProjectCenter, GNUstep H�zl� Uygulama Geli�tirme (RAD) ara�lar�

�zet:

RAD, "Rapid Application Development" (H�zl� Uygulama Geli�tirme ara�lar�) kelimeleri yerine kullan�l�r. Seksenlerin sonunda, NeXTstep ��kt���nda, InterfaceBuilder. ProjectBuilder ad�nda, bir flash i�inde grafik uygulamalar� olu�turmaya izin veren ba�ka bir ara�la birlikte kullan�ld�. GNUstep bu ara�lar�n Gorm.app and ProjectCenter.app ad�ndaki serbest s�r�mlerinin da��t�c�s�d�r.

Ba�lang��ta...

Bilgisayarlar�n tarih �ncesi d�neminde, yaz�l�m geli�tirmede b�y�k bir m�cadele vard�. Bilgisayarlar olduk�a d���k g��te olmalar�na kar��l�k boyut olarak bir o kadar b�y�kt�ler. �ok pahal�yd�lar, say�ca fazla de�ildiler ve geli�tirenler di�er insanlarla payla�mak zorunda olduklar�ndan istedikleri s�kl�kta kullanam�yorlard�. Bu durumda ara�t�rmac�lar, verimlili�i y�kseltmek ve bilgisayarlar�n ayn� anda birden fazla g�revi y�r�tmesi i�in bir yol bulmaya �al��t�lar. A��k�as�, kullan�labilir makinalar�n k�t� kaynaklar�n� hesaba katarak bir programlama dilini s�f�rdan tasarlamak ve yaratmak zorundayd�lar.
B�ylelikle, 60'lar s�resince �e�itli yeni programlama dilleriyle kar��la��ld�: LISP, FORTRAN, BASIC, Algol68, BCPL, vb. Sonra BCPL'den B dili t�retildi ve onu da C dili izledi. Bu sonuncu programlama d�nyas�n� de�i�tirdi.
Sonras�nda "g�rsel devir" ile birlikte "nesneye y�nelik" (SmallTalk, Objective C, C++, vb) diller g�r�nd�.
Seksenlerde baz� makinalar grafiksel i�letim sistemleri sunuyorlard� (Apple Macintosh, Commodore Amiga, Atari ST, vb) ve X Window System sahnedeydi. Ayn� anda, Presentation Manager ad�nda bir �irket IBM OS2 i�in bir grafik aray�z �zerinde �al���yordu. Bu �al��ma sona ermeden �nce, �irket kendi DOS 'u i�in "kendi" grafik aray�z� Windos'u piyasaya s�rd�. �lk iki s�r�m olduk�a kullan��l�yd�, ancak... sonunda ���nc�s� geldi. MvAI (Microsoft very Artificial Intelligence) do�du!
B�ylelikle b�t�n kullan�c�lar bilgisayar bilimci oldu. O zamandan itibaren Excel yada Word ve Visual Basic kullan�larak yaz�lan "b�y�k" uygulamalar g�rd�k:-(
Her neyse!
Neyseki, biz bu durumu geride b�rakmadan �ok �nce, NeXTstep do�du ve onunla birlikte InterfaceBuilder geldi. Bu ara�, uygulaman�z i�in �ok k�sa bir s�rede ve kolayl�kla bir grafik aray�z olu�turman�z� sa�lar. Oradan bu t�r ara�lar yay�lmaktad�r. D�erleri i�in de Omnis, 4D, Delphi, Kylix, vb. 'den bahsedebiliriz. �o�unlu�u Windows'a y�nelik iken bir ka�� "multiplatform" 'dur. B�yle bir d���nceyi kullanmak i�in Gtk (Gimp Tool Kit) gibi �cretsiz "toolkit"'ler oldu�unu da s�yleyelim. Lisansl� Unix'ler de bu t�r ara�lar� sa�lar.
Bu aa�lar�n en �nemli �zelli�i, kodu uygulaman�n 200 penceresi i�in yazmak zorunda olmaman�zd�r. Veriyi y�netmek i�in sadece bir pencere yeterlidir.
Burada t�r ara�lardan ho�lan�p ho�lanmaman�z �nemli de�ildir. �nemli olan geli�tirme s�resinin k�sal���d�r: bu bir ger�ek (bu sebeple ad� "H�zl� Uygulama Geli�tirme ara�lar�")
GNUstep bize serbest RAD ara�lar� sa�lar. Bu ara�lar Gorm ve ProjectCenter isimlerini ta��rlar. Do�al olarak bu ara�lar olduk�a "gen�" 'tirler ama i�e yararlar. Onlara bir bakal�m.

GNUstep

Gorm ve ProjectCenter '�n ikisini de kullanabilmek i�in GNUstep'i kurman�z gerekir. Bunun nas�l yap�laca�� bu makalenin konusunun �tesindedir. Gereksinim duyaca��n�z her�eyi GNUstep sanaly�resinde bulabilirsiniz. Bu adreste kaynak kodunu, kaynak yaz�lar� vb bulabilirsiniz.
Ayr�ca bu makalelere bakabilirsiniz: GNUstep, the open source OpenStep ve GNUMail.app, the portability evidence.
�nceki makale i�in FreeBSD 4.7 ile Window Maker 0.80.1, gnustep-make-1.5.0, gnustep-base-1.5.0, gnustep-gui-0.8.2 ve gnustep-back-0.8.2 kullan�larak testler yap�ld�. Bunlar GNUstep'in en son, kararl� olmayan s�r�mleridir. �sterseniz kararl� s�r�mleri de kullanabilirsiniz. Son ama sonuncu olmayan gcc 3.0.4 derleyicisini kulland�k.

Gorm.app

Gorm Graphic Object Relationship Modeler '�n ba� harflerinden olu�ur (yada belki BENIOKU dosyas�nda yazd��� gibi GNUstep Object Relationship Modeler). NeXTstep Interface Builder '�n bir benzeridir (yada bug�nlerin MacOS X'inin).
Gorm, projeyi ba�latan Richard Frith-Macdonald'�n �r�n�d�r. Bug�n projeyi Gregory Casamento, Pierre-Yves Rivaille ile birlikte y�r�tmektedir. Program�n g�ncel s�r�m� 0.1.9. En yeni CVS g�r�nt�leri http://savannah.gnu.org/projects/gnustep adresinden edinilebilir..
En son kararl� s�r�m� GNUstep sanaly�resinden indirilebilir.
Gorm'un (ve Interface Builder'�n) arkas�ndaki d���nce, kullan�c�ya paletlerde bulunan nesneleri bo� pencerelere d���rerek uygulaman�n grafiksel par�alar�n� haz�rlamas�n� sa�lamakt�r.
Nesneler, d��meler, alanlar, paneller ve benzerleri olabilir. B�ylelikle, bir pencereye ekleyebilece�iniz her�ey ile kullan�c� dostu olur. Sonras�nda denetleyicileri kullanarak onlar� iyile�tirebilirsiniz. Denetleyicilerden se�ilen nesnelerin �zelliklerini, tan�mlanm�� ba�lant�lar�, boyutlar�, yard�m ve i�letim s�n�flar�n� de�i�tirebiliriniz. Bir s�n�f olu�turduktan sonra nesneye yol ve eylem ekleyebilirsiniz.
Sonra Gorm ana penceresinde yeni bir (�rnek) nesne yaratan s�n�f �rneklenir ve yollarla eylemleri uygun b�l�mlere ba�lars�n�z. Bunu sadece fareyi �rnekten se�ilen nesneye yolar� ba�lamak i�in ve nesneden �rne�e eylemleri ba�lamak i�in �ekerek yapars�n�z. Son olarak, kaynak dosyalar s�n�f�n�n iskeletini olu�turursunuz, ve bitirdiniz. Daha fazlas� daha sonra.

ProjectCenter.app

ProjectCenter, isminin de s�yledi�i gibi, bir projenin "kalbi"'dir. Project Builder in NeXTstep ve Mac OS X alt�nda bulunan benzeridir.
ProjectCenter, Philippe C.D.Robert'�n �r�n�d�r ve g�ncel s�r�m� 0.3.0'd�r. Gorm gibi GNUstep sanaly�resinden, "Developer apps" b�l�m�ne giderek indirebilirsiniz. Tabi ki en son CVS g�r�nt�lerini edinebilirsiniz: biz bu makale i�in 0.3.1 s�r�m�n� kulland�k.
ProjectCenter'dan bir proje yaratabilir, aray�z�n� olu�turabilir (Gorm kullanarak), kaynak kodunu yazabilirsiniz; projeyi olu�turabilir ve �al��t�rabilirsiniz (hata ay�klay�c� hen� kullan�labilir de�il). K�saca proje i�in gereken b�t�n kaynaklar� y�netebilirsiniz: kaynak kod, kaynak yaz�, kitapl�klar, alt projeler, aray�zler vb.
Yeni bir proje olu�turdu�unuzda tipini se�ebilirsiniz. Uygulama, paket, ara�, kitapl�k ve Gorm uygulamas� aras�ndan se�ebilirsiniz.
ProjectCenter di�er �eylerin aras�nda, Gorm iskelet kodunu tamamlayabilece�iniz bir edit�rle gelir.
Gorm ve ProjectCenter'in birlikte �al��mas� nas�l? �ok g�zel, te�ekk�rler!
Daha ciddi olarak, bunu anlatmak i�in iki �rnek kullanaca��z

Bir ka� not

Bu makale bir "k�lavuz" DE��LD�R. D���nce, bu ara�lar�n kullan�m kolayl�klar�n� ayn� kodu GNUstep ve MacOS X'te (yani bir �ok Unix ortam�nda... ve "�abalamak"'tan ho�lan�yorsan�z Windows alt�nda da) kullanabilece�inizi �srarla g�stermektir. Sadece aray�z� her ortam i�in tasarlaman�z gerekti�inde, nib dosyalar� (InterfaceBuilder yada Gorm) hen�z (�imdilik) ta��nabilir de�ildir.
Yukar�da s�z� edilen GNUMAil.app makalesi ta��nabilirli�i bir kullan�c�n�n bak�� a��s�ndan g�sterir. Bu makale ise geli�tiricinin bak�� a��s�ndan, hala d���ncedeki ta��nabilirlikle odaklanacakt�r. GNUMail.app 'de Ludovic ve arkada�lar�yla bunu yapt�k ve burada bir GUI uygulamas�n� GNUstep ve MacOS X i�in olu�turuyoruz.
MacOS X yada GNUstep i�in bir �ok kaynak yaz�ya ula��labilir. GNUstep i�in GNUstep sanaly�resinden yada http://www.gnustep.net'den, birka��n� da biz s�yleyelim.
- An application using Gorm and ProjectCenter Pierre-Yves Rivaillei'den.
- The Nicola Pero's tutorial page
- Bir HTMLEditor'� olu�turmak i�in daha eski bir k�lavuz: http://stepwise.com/Articles/Technical/HTMLEditor/
Daha fazlas�n� ��renmek i�in var olan GNUstep uygulamalar�n�n kaynak kodlar�n�, nib dosyalar�n� ve tabi ki gnustep �rneklerini kontrol edebilirsiniz.

Sadece "�okBasitEditor"

Sanal ortamdan InterfaceBuilder i�in eri�ilebilir say�s�z MacOS X k�lavuzu aras�ndan biz bir ilk �rnek olarak a�a��dakini se�tik: http://www.macdevcenter.com/pub/a/mac/2001/05/18/cocoa.html. Yazar Mike Beam http://www.macdevcenter.com/pub /ct/37'dan edinilebilecek bir�ok kar���k k�lavuz yazd�.
Ni�in bu? ��nk� bir tek sat�r kod yazmadan �al��an bir metin edit�r� sa�lar. Bu MacOS X yada GNUstep alt�ndaki geli�tirme arac�n�n g�c�n� g�sterir.
GNUstep alt�nda ProjectCenter.app ve Gorm.app kullanarak kesme, kopyalama, yap��t�rma i�lemlerini yapabilen �ok basit bir metin edit�r� olu�tural�m. Asl�nda �al��man�z� kaydedemeyeceksiniz: hat�rlay�n, tek bir sat�r kod yazmayaca��z. MacOS X alt�nda ProjectBuilder ve InterfaceBuilder'� kullanarak ayn�s�n� yapaca��z. A��k�as�, bu edit�r� iyile�tirmek i�in bir �ok �ey yapmak gerekir ve biz bunu bir al��t�rma olarak okuyucuya b�rak�yoruz. Birkez daha belirtelim, bu makale bir "k�lavuzu" de�il!
�imdi ba�layal�m.

GNUstep alt�nda

ProjectCenter.app'� a��n ve Editor ad�nda yeni bir proje olu�turun. Ad�n� kaydetmeden �nce pencerenin alt�nda bir Gorm Application projesi se�in. Bu size ProjectCenter'�n sol s�tununda bir "Interfaces" par�as� sa�lar.
Interfaces 'i t�klamak Editor.gorm'u g�sterir. Editor.gorm'u �ift t�klay�n ve Gorm.app a��l�r. �ntan�ml� pencereyi se�in (MyWindow) ve ara� denetleyicisini kullanarak ismini "Attributes"'te Editor olarak de�i�tirin.
Paletten Editor penceresine bir TextView �ekin. TextView, "Paletler" pnceresinin en �st�nde ensa� ikonu kullanan, se�ilen palette bulunan en b�y�k nesnedir. Bu nesnenin boyutlar�n� pencereyi dolduracak �ekilde de�i�tirin, ve bitirdiniz.
Yeniden, GormInternalViewEditor denetleyicisini kullanarak (TextView se�ili iken) , Size'� se�in ve de�erleri Editor penceresinin boyut de�erlerine uyacak �ekilde de�i�tirin. Bu sonuncusu ayn� �ekilde sa�lan�r, yani, pencere se�ilerek ve GormNSWindow denetleyicisindeki boyut kontrol edilerek. �rne�in X ve Y de�erlerini de�i�tirmezseniz pencerenin boyutlar�n� de�i�tirseniz de de�i�tirmeseniz de edit�r�n b�t�n geni�li�ini kullanamazs�n�z.
Gorm Document men�s�nde hepsini kaydedin ve ProjectCenter'a d�nmek i�in ��k�n. "Build" ikonunu se�in ve pencerenin ikinci yatay k�sm�ndaki "new build" ikonunu t�klay�n. E�er derleyiciniz, "debugger"'�n�z vb. i�in do�ru se�imleri yapt�ysan�z her�ey do�ru gitmi� olmal�. �rne�in FreeBSD kullan�rken ProjectCenter'�n "Settings" ikonunu t�klayarak make'i gmake olarak de�i�tirmelisiniz. Yollar� da ProjectCenter'da "Preferences" men�s�nden kontrol etmelisiniz.
E�er olu�turma ba�ar�l� olduysa (olmal�!), ayn�s�n� Run ile yap�n ve Editor uygulamas�n� g�receksiniz. Yazarak, keserek, yap��t�rarak oynayabilirsiniz. Sonra "openapp" buyru�unu kullanarak yeniden ba�latabilirsiniz.
Ne kadar s�rd�? Asl�nda, birka� dakika diyebilirim.

Geli�tirme a�amas�nda b�yle g�r�n�yor olmal�:



ve sonu�lanan uygulama:

MacOS X alt�nda

Yukar�da yap�lanlar�n ayn�s�n� yapaca��n�zdan s�ylenecek fazla bir�ey yok. GUI'nin tasar�m� s�ras�nda a�a��daki gibi g�r�nmeli:

Burada edit�r "�al���rken":

Ve �imdi... do�ru �al��an bir uygulama

�imdi Mike Beam'dan bir ba�ka �rnek se�elim. Bu sefer veriyi y�netebilen, tam olarak �al��an bir uygulama: bir adres defteri. Mike '�n adres defteri k�lavuzunun (di�erleri gibi) d���ncenin nas�l i�ledi�inin anla��lmas� i�in okunmas� �nerilir. Ayr�ca Mike ayn� uygulamay� iyile�tirmeyi sa�layan farkl� geli�tirme i�lemleri �nerdi�inden k�lavuz listesi de kontrol edilmelidir.
Yine uygulamay� hem GNUstep'te hem de MacOS X'de olu�turup �al��t�raca��z.

GNUstep alt�nda

Edit�r �rne�inde yapt���n�z gibi, ProjectCenter.app '� ba�lat�n. Bir Gorm uygulamas� se�ip "AddressBook" ad�n� verin. ProjectCenter'dan "Interfaces"'de -> AddressBook.gorm 'u �ift t�klayarak Gorm'u ba�lat�n. Paletten �ntan�ml� pencereye bir "TableView" �ekin. Ba�ka bir deyi�le, Mike'�n k�lavuzunu MacOS X alt�nda oldu�u gibi takip edin. Gorm'da ve InterfaceBuilder'da farkl� �al��acaklar�ndan birka� �eyi uygun hale getirmelisiniz.
�rne�in, "TableView"'deki s�tun say�s� Gorm'da "attributes inspector"'dan tan�mlanamaz. Baz� �eyleri basit tutmak i�in bir s�tunu kopyalay�p sonrakine gerekti�i kadar kopyalay�n (burada 4 kez). Benzer �ekilde bitirmi� olmal�s�n�z:

Burada neye benzedi�ini g�rebiliriz:

MacOS X alt�nda

Mike Beam b�t�n i�i yapt�: ekleyebilece�im ba�ka ne var?

Burada MacOS X alt�nda geli�tirme i�leminden bir g�r�nt� var:



Sonlanm�� uygulama:

GNUstep ve MacOS X

A��k�as� GNUstep geli�tirme ara�lar� Apple'�nkiler kadar �nde olamaz. Apple ve NeXT y�zlerce geli�tiriciyle birlikte 15 y�ll�k fazla deneyime sahiptir. GNUstep bir ya�am i�in daha ba�ka (serbest) bir�eyler yapan bireysel bir olu�umdur. Bu sebeple, �rne�in eri�ilebilir s�n�flar�n InterfaceBuilder'da Gorm'dan �ok daha fazla olmas� �a��rtmamal�d�r. Gorm hen�z 0.1.9 (yada 0.2.0) s�r�m�nde.
�stelik biz testleri "zor" yoldan yapt�k. OS X 'den GNUstep'e ta��d�k. Yukar�da bahsedilen ara�lar aras� farklardan dolay� ba�ka yoldan gitmek daha kolay olabilir.
�rne�in olduk�a iyile�tirilmi� yeni Apple geli�tirme ara�lar� kullan�lana kadar MacOS X 10.2 alt�nda geli�tirilmi� uygulamalar� ta��mak �ok daha zor olabilir. Daha �nce de s�ylendi�i gibi, ula��labilecek bir�ok yeni yada �zenli s�n�f vard�r.
Her nas�lsa, ayn� d���nceye g�venen ara�lar GNUstep yada MacOS X alt�nda �al���rlar ... ve GNUstep her ge�en g�n iyile�mektedir. Bir�ey bana �ok ho� g�r�n�yor: GNUstep'te insanlar ger�ekten birlikte �al���yorlar. Farkl� projeler d���n�ld���nde her birine yard�m ediyorlar ve GNUstep �ekirde�inin geli�imine de katk�da bulunuyorlar. Bu benim ho�land���m Serbest Yaz�l�m'�n �al��ma �ekli. Mr.Fedor ve arkada�lar�na b�yle bir tav�rdan dolay� tebrikler.

Hayal et...

Bu makalenin amac� GNUstep "RAD" arac�n�n, Gorm.app ve ProjectCenter.app'�n g�c�n� g�stermekti. Gen�liklerine ra�men olduk�a kolay �ekilde ho� uygulamalar geli�tirmenize yard�m edebilirler.
Daha fazlas�, bu ara�lar olduk�a ba�ar�l� bir �ekilde �ok ho� bir �al��ma tarz� sa�larlar. Nesnel C olduk�a t�k�z bir dildir ve fikrimce birinin C ile birlikte C++ ��renmesinden �ok daha kolayd�r (Biliyorum, daha �nce de s�ylemi�tim!). Bu daha k���k boyutlarda tutarak ho� g�r�nen uygulamalar tasarlamay� sa�lar (tamam, bu zevk meselesi ama ben bu durumu seviyorum).
Kabul etmeliyim ki ilk NeXT makinas�yla tan��mamda ya�ad���m �oktan hi� kurtulamad�m. Apple NeXTstep'in ileri bir s�r�m�n� �reterek beni sevindirdi. Bu ayn� zamanda benim GNUstep yada Window Maker gibi projeleri neden �ok sevdi�imin de sebebi. Herneyse, serbest yaz�l�m� seviyorum diye "tutucu" de�ilim, ve buna uygun olarak sahipli yaz�l�mlara kar�� de�ilim (asl�nda, belki �zel bir kelime i�lemciye biraz kar�� olabilirim... ama, sadece biraz!).
GNUstep Apple'dan yararlanabilir... ama Apple da GNUstep'den yararlanabilir. GNUstep Apple'�n bir rakibi de�il, serbest bir yaz�l�m. Bildi�im kadar�yla serbest yaz�l�mlar OS X'de olduk�a kullan�l�yor. Bu demektir ki Apple'a �ok daha fazla serbest yaz�l�m getirmek k�t� bir�ey olmayabilir. Ludovic ve rakada�lar�n�n GNUMail.app ile yapt�klar� ne olabilece�ine �ok g�zel bir �rnek.
"Bir r�ya g�rd�m"... Apple geli�tirme ara�lar�n�n �o�unun kaynak kodlar�n� GNUstep'e sunuyordu. GNUstep ve Apple geli�tiricileri Unix kullan�c�lar�na ola�an �st� uygulamalar sunmak i�in birlikte �al���yorlard�. Ve yava� yava� insanlar Windos olmadan ya�ayabileceklerinin fark�na var�yorlard�...
Ne yaz�k ki, bir r�yayd� ;-)
Her neyse, GNUstep ve uygulamalar�n� bilmiyorsan�z, bir denemek i�in rahat olun. Hat�rlay�n, GNUstep size her�eyi ke�fetmek ve olu�turmak i�in Gorm ve ProjectCenter gibi bir ortam ve ara�lar sa�lar. Ba�ka bir deyi�le, biraz hayal g�c� ile, bug�nlerde g�rebildi�inizden -Widos uygulamalar� benzerlerinden!- �ok farkl� "�r�nler" geli�tirebilirsiniz.
�nemli bir zamanda ya��yoruz!

Te�ekk�rler...

GNUstep insanlar�: A.Fedor, N.Pero, G.Casamento, P.Y.Rivaille, N.Roard, L.Marcotte, R.Frith-Macdonald, P. C.D.Robert, E.Sersale, A.Froloff, F.Kiefer, M.Viviani, M.Guesdon ve unuttu�um herkese bu b�y�k i� i�in, hem bu ortam ve hem de uygulamalar i�in.
Window Maker insanlar�na: A.Kojima, D.Pascu ve bize X i�in serbest bir NeXTstep aray�z� sa�layan arkada�lara.
J.M.Hullot ve B.Serlet'a InterfaceBuilder'� �rettikleri i�in.
"Steve Jobs INC."'e bize NeXT, NeXTstep ve MacOS X'i sa�lad�klar� i�in.
Burada bahsedilmeyen, profesyonel ya�am�m�z�n olu�umunda az �ok katk�s� olan herkese  

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

2002-12-19, generated by lfparser version 2.27