[LinuxFocus-icon]
Ev  |  Eri�imd�zeni  |  ��indekiler  |  Arama
Duyumlar | Belgelikler | Ba�lant�lar | LF Nedir
Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English  Castellano  Deutsch  Francais  Turkce  

convert to palmConvert to GutenPalm
or to PalmDoc

[bayboraseckin]
taraf�ndan Baybora Baran ve Se�kin G�kaltun
<baybora(at)be.itu.edu.tr, gokaltun(at)itu.edu.tr>

Yazar hakk�nda:

Bizler Istanbul Teknik Universitesi, Bilisim Enstit�s�`nde �alisan arastirma g�revlisi olarak �alisiyoruz ve m�hendislik uygulamalirnda Linux kullaniyoruz... Seckin'nin, sanal doku y�resi www.be.itu.edu.tr/~seckin



T�rk�e'ye �eviri:
Murat Pekta� <pektas(at)be.itu.edu.tr>
�i�dem Y�ld�z <cigdemyildiz(at)be.itu.edu.tr>

��erik:

 

Linux Altinda Etkilesimli Grafikler i�in PGPLOT Kullanilmasi

[PgPlot for Linux]

�zet:

Bu makalede; Fortran programlama dilinde etkilesimli grafiklerle nasil program yazilacagini �greneceksiniz. PGPlot, Fortran kodumuzda yazmamiz gereken bir altprogramciklar listesidir.PGPlot altprogramciklarinin kurulumunu ve bazi uygulamalarini anlatacagiz ve PGPlot`la yapabileceginiz uygulamalarla ilgili bir fikir vermek i�in Fortran kodlarinin da bulundugu iki �rnek verecegiz.

_________________ _________________ _________________

 

Giris

 

PGPLOT nedir?

PGPLOT grafik k�t�phanesi Fortran ve C tarafindan �agirilabilen, basit bilimsel grafikler yapmak i�in kullanilan aygittan bagimsiz bir grafik paketidir. Minimum �aba harcayarak yayim kalitesinde grafikler hazirlamak i�in tasarlanmistir. Bir �ok uygulama i�in program aygita bagimli olabilir ve �ikti program kosarken aygita y�nlendirilmis olabilir.

PGPlot k�t�phanesi iki ana kisimdan olusur: aygittan bagimsiz ve �esitli g�r�nt� g�stericiler, nokta vuruslu yazicilar, lazer yazicilar ve kalemli yazicilardan �ikti alabilmek i�in aygita bagimli kisimdir. Postscrip ve GIF da dahil olmak �zere yaygin olan doysa bi�imlerini destekler. PGPlot un kedisi de �ogunlukla Fortran-77 de yazilmistir.

PGPLOT alt programciklari Fortran-77 veya Fortran-90 gibi programlardan direkt olarak �agirilabilir. C baglanti k�t�phanesi (cpgplot) ve baslik dosyasi (cpgplot), PGPLOT� un C veya C++ programlarindan �agrilabilmesini saglamaktadir; bu baglanti k�t�phanesi C ve Fortran arasinda irtibati saglar. PGPLOT Unix (�ogunlukla Linux, SunOS, Solaris, HPUX, AIX, ve Irix�leri i�eren �esitleri) ve OpenVMS isletim sistemleri ile test edilmistir.

PGPLOT kamuya a�ik olmayan bir yazilim olmakla birlikte ticari maksatla kullanilmaz. Kaynak kodu ve d�k�mantasyonu California Institute of Technology tarafindan �ok az standart disi ve sistem bagimli alt programciklar ile telif hakki alinmistir. Y�kleme dosyasini ve yol g�stermeleri edinmek i�in buraya tkla.

 

Bazi �rnekler

Asagida PGPlot in yapabileceklerine dair bazi PGPlot uygulamalari sunuyoruz.

�rnek 1) Scatter Plots:
[Example1]

�rnek 2) Function Plots:
[Example2]

�rnek 3) Contour Maps:
[Example3]

�rnek 4) Images:
[Example4]

�rnek 5) Histograms:
[Example5]

 

UNIX Sistemler i�in Kurulum

Not: Takip eden a�iklamalar iki dizine aittir. Bunlar; PGPlot kaynak kod agacini barindiran kaynak dizini ve makina �zellik k�t�phanelerinin, veri dosyalarinin ve uygulama programlarinin yaratilacagi hedef dizinidir. Bunlar i�in bos dizinler yaratmaniz �nerilir.Bunlar ayni didnler olmamalidir. �rneklerimizde bu dizinler asagidaki isimlerle yaratilmistir.

/usr/local/src/pgplot (kaynak dizin)
/usr/local/pgplot (hedef dizin)

fakat baska isimlerde kullanilabilir. PGPlot y�klerken (root) haklarinizin oldugu varsayilmaktadir.PGPlot un farkli mimariler i�in olan versiyonlarini farkli hedef dizinlere y�klemek i�in tek bir kaynak dizin kullanilabilinir.

Burada kisaca PGPlot altporgramciklarinin Linux altinda y�klenmesi anlatilmistir. Daha fazla bilgi i�in tjp(At)astro.caltech.edu adresine elektronik ileti g�nderebilirsiniz.  

Kaynak dosyayi kopyalama

Kaynak dosyayi Caltech. den anonymous FTP ile kopyalayin. ftp.astro.caltech.edu adresine (user: anonymous, password: your@email) ile girin. Kaynak dosya gzip ile sikistirilmis bir UNIX tar dosyasidir. Dosyayi almak i�in asagidaki FTP komutlarini izleyin:

cd pub/pgplot
binary
hash
get pgplot5.2.tar.gz

Bu dizindeki metin dosyalari ayrica tar dosyasinin i�inde de bulunmaktadir.

Kaynak dosya ayrica su adresten alinabilir. ftp://ftp.astro.caltech.edu/pub/pgplot/pgplot5.2.tar.gz.  

Dosyalarin a�ilmasi

Arsivi ve i�eriklerini a�mak i�in gunzip ve tar kullanin. Bu islemle ge�erli dizinde pgplot (ve alt dizinlerini) yaratmis olacak. Ge�erli dizininizin "PGPlot kaynak" dizin agacini yaratmak istediginiz dizin oldugundan emin olun.

cd /usr/local/src
gunzip -c pgplot5.2.tar.gz | tar xvof -

Bu �rnek pgplot dizinini ve alt dizinlerini su dizinde; /usr/local/src/pgplot yaratir.  

Hedef dizinin yaratilmasi

PGPlot k�t�phanesini ve gerekli dosyalarinin yaratilabilecegi, yazilabilir bir dizin olusturun. Destek vermek istediginiz her bir farkli isletim sistemi ve derleyici kombinasyonu ("hedef sistem") i�in b�yle bir dizin gerekir. �rnegin;

mkdir /usr/local/pgplot

Kaynak dizin altinda PGPlot k�t�phanesi yaratmaya �alismayin.  

Aygit s�r�c�lerinin se�ilmesi

Aygit s�r�c�lerini var olan listeden se�erek PGPlot u konfig�re edin. Ilk olarak, drivers.list dosyasini kaynak dizininden dosyasini hedef dizinine kopyalayin ve sonra aygit s�r�c�lerini se�mek i�in bir metin edit�r� kullanin. Bu dosyada her satir uygun aygit s�r�c�s�n� i�erir. S�r�c�y� kullanabilmek i�in basindaki (!) isaretini kaldirin veya aygit s�r�c�n� devre disi birakmak i�in (!) isaretini tekrar yazin. Bir �ok s�r�c� sadece belli isletim sistemlerinde kullanilabilir (drivers.list deki notlara bakiniz.) su halde sadece kullanmayi tasarladiginiz s�r�c�leri aktive edin. PGPlot daha sonra yeniden kuruluma bu adimdan baslanarak tekrar d�zenlenebilir. �ogu kurulum sunlari i�ermelidir: ge�ersiz(null) aygit (/NULL), Postscript yazicilari (/PS, /VPS, /CPS, ve /VCPS), Tektronix terminalleri (/TEK,/XTERM, ve diger olasi �esitler), ve eger X Window sistemi hedefte varsa, X Window s�r�c�leri (/XWINDOW, /XSERVE). Ayrica GIF dosyalari i�in veya diger bazi yazicilar i�in s�r�c�ler eklemek isteyebilirsiniz. 
    cd /usr/local/pgplot
    cp /usr/local/src/pgplot/drivers.list .
    vi drivers.list  (veya tercih ettiginiz edit�r� kullanin.)
 

Makefile yaratmak

UNIX i�in PGPLOT donanim prosed�r� sizin isletme sisteminiz, derleyiciler, ve se�ilmis PGPLOT aygit s�r�c�leri i�in bir standart UNIX makefile' ini olusturmak i�in makemakeadi verilen bir alfabe kullanir.Isletim sistemi ve derleyici bilgisi konfig�rasyon dosyasindan saglanir.Eger sizin konfig�rasyonun bu listelenmislerden biri degilse, ya da olusturulmus makefile' i kullanmada zorlaniyorsaniz, kendi konfig�rasyon dosyanizi yaratma hakkindaki bilgi i�in asagidakine bakin.

Not edilmesi gerekir ki, konfig�rasyon dosyalari �zel isletim sistemlerinde �zel derleyiciler i�indir. �rnegin, kendi sistemini kurduysaniz ve komut f77 bir GNU g77 derleyici ister, o zaman bir SPARC f77 derleyici i�in dizayn edilmis bir konfig�rasyon dosyasi kullanamazsiniz. �zel bir konfig�rasyon dosyasi yaratmak zorunda kalirsiniz. Asagidaki tabloda, Arg#2 isletme sistemi i�in bir koddur, ve Arg#3 Fortran ve C derleyicileri i�in bir koddur. Destekleyici sistemler hakkinda daha fazla bilgi i�in, pgplot/sys_*/aaaread.me dosyasina bakin. 
 ------  ------
    aix     xlf_cc
    alliant fortran_cc
    bsd     g77_gcc
    convex  fc_cc
    cray    cf77_cc
    epix2   f77_cc         (Control Data EP/IX 2.x)
    freebsd f77_cc
    fujitsu uxpm_frt_cc
    fujitsu uxpv_frt_cc
    hp      fort77_c89
    hp      fort77_gcc
    irix    f77_cc
    linux   absoft_gcc
    linux   f77_gcc
    linux   g77_elf
    linux   g77_gcc
    next    af77_cc
    next    f2c_cc
    next    g77_cc
    next    gf77_cc
    osf1    f77_cc
    osf1    f77_cc_shared
    sol2    f77_cc         (Solaris 2.x, SunOs 5.x)
    sol2    f77_gcc
    sol2    f90_cc
    sol2    g77_gcc
    sun4    f77_acc        (SunOS 4.x)
    sun4    f77_cc
    sun4    f77_gcc
    ultrix  f77_cc
Eger sistemin listelenmislerden biri ise asagidaki gibi ilerler: bir hedef dizin olusturun, �rnegin, 
  cd /usr/local/pgplot
dagitim dizininden makemake alfabesini uygulayin.�rnegin; 
/usr/local/src/pgplot/makemake  /usr/local/src/pgplot  linux
makemake' e saglanan ilk arg�man dagitim dizininin ismidir. Farkedilmelidir ki, makemake'i �alistirdiginizda, sizin i�inde bulundu�unuz �ntanimla dizininiz hedef dizininiz olmalidir ki derli k�t�phanenizi koydugunuz yer olsun.



Ikinci bir arg�man isletme sisteminin adidir(Arg#2 yukaridaki tablodan); onu ihmal ederseniz ya da farkedilmeyen bir isim saglarsaniz, makemake izin verilen degerleri g�sterecektir. Birden fazla Fortran ve C derleyicinin mevcut oldugu bazi isletim sistemlerinde ,���nc� bir arg�man gereklidir.( Arg#3 yukaridaki tablodan) ; genellikle bu alt�izgi ile ayrilmis iki derleyici ismin birlesimidir. Eger bunu ihmal ederseniz,makemake izin verilen degerleri g�sterecektir.

Ge�erli arg�menleri sagladiginda, makemake drivers.list dosyasini bulamayabilir.Bu durumda 4.adima d�n�n!.

�rnek

baybora@bilgi>../pgplot/makemake ../pgplot linux g77_gcc
For additional information, read file ../pgplot/sys_linux/aaaread.me
Reading configuration file: ../pgplot/sys_linux/g77_gcc.conf
Selecting uncommented drivers from ./drivers.list
Found drivers NUDRIV PSDRIV XWDRIV
Creating make file: makefile
Determining object file dependencies.

Senaryo makemake sonraki kullanim i�in bir makefile dosyasi olusturur, se�ilmis aygit s�r�c�s�n� �agiran bir Fortran dosyasi grexec.f ve PGSCRN ile kullanimi i�in renk tanimi i�eren bir text dosyasi (eger rgb.txt dosyaniz zaten var ise,bu sizin taniminiza g�re degistirilir, makemake degistirmez.).Ayrica derleme sirasinda ihtiya� duyulacak dosyalari i�eren iki Fortran dosyasi kopya eder. Bu y�zden bu asamada en azindan asagidaki dosyalara sahip olacaksiniz;

drivers.list
grexec.f
grpckg1.inc
makefile
pgplot.inc
rgb.txt

Bu dosyalarin yaratildigini kontrol etmelisiniz ve; makemake'in drivers.list ten se�tigin s�r�c�lere uygun buldugunu s�yledigi s�r�c�ler listesini kontrol etmelisiniz. Eger UNIX sistemin yukarida listelenen destekleme sistemlerinden biri degilse, hedef rehberde local.confismi ile kendi konfig�rasyon dosyanizi yaratin.En iyisi pgplot/sys_*/*.confdan saglanan konfig�rasyon dosyalarindan birini kopya etmektir ve o zaman asagida dosyadaki yorumlarda onu yayinlayin. Eger i�inde bulundugunuz dizinde varsa ve eger Arg#3 a�ik�a belirtilmemisse makemake prosed�r� local.conf 'u kullanacaktir. Unutmayin ki, Arg#2 ( isletim sistemi) yi a�ik�a belirtmelisiniz.  

Kodu derlemek i�in "make" kullanimi

Simdi asagidaki talimatlari kullanarak PGPLOT k�t�phanesini derlemek i�in UNIX make komutunu kullanin: makefile:

make

�ntanimla, make bir nesne-�l�� birimi k�t�phanesini, libpgplot.a; paylasilabilir bir k�t�phaneyi (eger m�mk�nse se�ilmis olan isletim sisteminde), �ift PGPLOT dosyasi grfont.dat, kullanilisini g�sterme programlari pgdemo*, ve bir dok�mantasyon dosyasi olan pgplot.doc'u kullanacaktir. Ayrica eger /XWINDOW ve/veya /XSERVE s�r�c�s� 4.adimda se�ildiyse pgxwin_server adli programi yaratir, ve eger /XDISP se�ildiyse pgdisp programini yaratir. Eger bu adim tatmin edici bir sekilde y�r�rse aradaki istenmeyen dosyalari kaldirmak i�in

make clean

yazabilirsiniz. Daha sonra i�inde bulundugunuz dizinde asagidaki dosyalari g�rebilirsiniz:

drivers.list
grexec.f
grfont.dat (binary font Eger XMDRIV ya da TKDRIV isterseniz, ayrica asagidaki dosyalarin bazilarina sahip olacaksiniz: file)*
libpgplot.a (PGPLOT library)*
libpgplot.so (shared library, optional)*
makefile
pgdemo1 ... pgdemo16 (demonstration programs)
pgdisp (required by /XDISP driver)*
pgplot.doc (ASCII documentation file)
pgxwin_server (required by /XWINDOW driver)*
rgb.txt (color name database)*

Eger XMDRIV veya TKDRIV'yi istiyorsaniz,asagidaki dosyalarin bazilarina da sahip olacaksiniz:

pgmdemo (executable demo program)
libXmPgplot.a (object library required by PGPLOT/Motif applications)*
XmPgplot.h (header file required by PGPLOT/Motif applications)*
libtkpgplot.a (object library required by PGPLOT/Tk applications)*
pgtkdemo (executable demo program)
pgtkdemo.tcl (script used by demo program)
tkpgplot.h (header file required by PGPLOT/Tk applications)*

Eger bir baska dizine PGPLOT 'un derleme versiyonunu kopya etmek isterseniz, en azindan bir yildizla (*) isaretlenmis dosyalari kopya etmelisiniz. Dok�mantasyon dosyasi kilavuzdan da erisilebilecek olan PGPLOT altfonksiyon tanimlarini i�erir.  

G�sterici programlarin �alistirilmasi

G�sterici programlarini se�tiginiz aygitta �alistiriniz ve dogrulugunu g�steriniz. Herhangi PGPLOT programini �alistirmadan �nce, �evre degiskeni PGPLOT_DIR 'in dogru tanimlandigindan emin olun. Bu, PGPLOT'un arayacagi grfont.dat ve rgb.txt dosyalarinin i�inde bulundugu dizinin adidir,eger gerekirse X-window sunucu programi; pgxwin_server:

UNIX csh or tcsh: setenv PGPLOT_DIR /usr/local/pgplot/
UNIX sh or bash: PGPLOT_DIR="/usr/local/pgplot/"; export PGPLOT_DIR

Bu hem uygundur,ama PGPLOT_DEV �evre degiskeni ile birlikte varsayilan PGPLOT aygitini tanimlamak i�in gerekli degildir.

UNIX csh or tcsh: setenv PGPLOT_DEV /xwindow

Bir UNIX paylasimli k�t�phanesi kullaniliyorsa (e.g., on Solaris 2.x),y�kleyici yolunuza PGPLOT dizini koymak durumunda olabilirsiniz, bu LD_LIBRARY_PATH �evresel degiskeninde tanimlanmistir.BIr programi �alistirmak i�in,programin adini (i�inde bulundugunuz dizinde degilse i�inde bulundugu dizinle birlikte),ve tipini yaziniz.

./pgdemo1

Uygun aygit tiplerini g�rmek i�in soru isaretine (?) basin ve PGPLOT'un d�zg�n kuruldugunu g�sterin . Kontrol edilecek noktalar: PGPLOT programi font dosyasini dogru olarak okur ve �zel karakterleri (pgdemo2) bastirir; PGPLOT programi renk veritabanini okur(pgdemo10); interaktif aygitlarda imle� dogru olarak �alisir (pgdemo5, pgdemo6).  

Kodunuzu nasil derleyeceksiniz?

PGPLOT altprogram k�t�phanesini sisteminize y�kledikten sonra , PGPLOT altprogramlarini,asagidaki �rnekte oldugu gibi 
      INTEGER PGOPEN, I
      REAL XS(9), YS(9), XR(101), YR(101)

C Compute numbers to be plotted.

      DO 10 I=1,101
          XR(I) = 0.1*(I-1)
          YR(I) = XR(I)**2*EXP(-XR(I))
 10   CONTINUE
      DO 20 I=1,9
          XS(I) = I
          YS(I) = XS(I)**2*EXP(-XS(I))
 20   CONTINUE

C Open graphics device.

      IF (PGOPEN('?') .LT. 1) STOP

C Define coordinate range of graph (0 < x < 10, 0 < y < 0.65),
C and draw axes.

      CALL PGENV(0., 10., 0., 0.65,  0,  0)

C Label the axes (note use of \u and \d for raising exponent).

      CALL PGLAB('x', 'y', 'PGPLOT Graph: y = x\u2\dexp(-x)')

C Plot the line graph.

      CALL PGLINE(101, XR, YR)

C Plot symbols at selected points.

      CALL PGPT(9, XS, YS, 18)

C Close the graphics device.

      CALL PGCLOS

      END

Bu, asagidaki grafigi �izmeyi saglamaktadir:

[example]

Yukardaki kodu basarili olarak ger�eklestirebilmek i�in PGPLOT ve X11 k�t�phanelerini kodunuzla birlikte kullanmaniz gerekmektedir. Asagidaki senaryonun g�sterdigi gibi;

g77 your_code_name.f -L/X11directory/ -lX11 -L/PGPLOTdirectory/ -lpgplot

Kodunuzu �alistirdiginiz dizinin i�inde asagidaki dosyalar bulunmalidir:

grfont.dat
rgb.txt
pgwin server
Bu dosyalari pgplot dizininden kodunuzun bulundugu dizine kopyalayin.  

Uygulama 1: 3 noktadan ge�en �ember

Bu uygulamada amacimiz fare ile tiklayarak belirlenen �� nokta belirlemek ve Fortran kodu ile daireyi �izmektir. Bu problem Serdar �elebi tarafindan y�netilen Hesaplamali Geometri dersinde ��z�lm�st�r.

Asagidaki rutinler grafigin �izilecegi alanin arkaplanini ve nasil yerlestiril ecegini tanimlamaktadir. Alt fonksiyonlarin detayli kullanimi PGPLOT kilavuzundan bulunabilir.. ( PGPLOT linkini anasayfanin sonunda bulabilirsiniz.)

..
...
call PGSCR(0,1.0,1.0,1.0) !set color representation
call PGENV(-50.0,50.0,-50.0,50.0,1,1) !set window and viewport and draw labeled frame
call PGSCI(1) !set color index
call PGSFS(2) !set fill-area style
...
..

Asagidaki PGPT1 rutinini fare ile belirlemek istedigimiz noktadaki g�stericiyi �izmek i�in kullanabiliriz.

..
...
WRITE (*,*) 'Cursor mode:', MODE
             GOTO 10
          END IF
           CALL PGPT1(X, Y, 3)  !draw one graph marker
        ic=ic+1
        xp(i)=x
        yp(i)=y

Ekranda 3 farkli nokta belirlendikten sonra, Fortran kodu, merkezi hesaplayarak 3 noktadan ge�en �emberin �izer.




    ..
    ...
    c-----find the radius----------------
     r=(xcenter-xp(1))**2+(ycenter-yp(1))**2
     r=r**0.5
    c-----draw the circle-------------------
     call PGCIRC(xcenter,ycenter,r) !draws a circle
     goto 1
    ...
    ..

�emberi yukarida bahsedilen "PGCIRC" rutini ile �izeriz. Siz bu �emberi silip ayni �izim alanina yeni noktalar belirleyerek baska bir �ember �izebilirsiniz. Kodun tamami referanslarda vardir.(bakiniz Ref. circle.f).

 

Uygulama 2: Yaklasik e�ri �zerinde oklukirpi �izilmesi

Bu uygulamada amacimiz fareyle isaretledigimiz farkli ayrik noktalardan ge�en yaklasik egri bulmak ve bu egri �zerine oklukirpi �izgiler �izmektir..

oklukirpileristenmeyen noktalarin belirlenmesinde, egrilik i�inde s�rekli olmayan ve d�z olan kisimlarin belirlenmesinde kullanilmktadir. Bu y�zden Hesaplamali Geometride �nemli bir konsepttir.

Kullanici tarafindan fare kullanarak rastgele olusturulan (1~4)sirasina g�re noktalar k�mesi dogrultusunda bir egri �izmek i�in en k���k kareler y�ntemini kullanan bir kod geli�tirdik.Bu kod, egri �zerinde oklukirpiler �izilmesi i�in (sikliklari kullanici tarafindan ayarlanabilir.)egrinin egrilik derecesinin g�stergesinin belirlenmesini saglar.

Yazdigimiz Fortran kodunun detaylarini atlayarak grafiksel sonu�lari burda g�steriyoruz.(Kodu makalenin sonunda bulabilirsiniz).

�nce fare yardimiyla ekrana farkli noktalar giriyoruz, ve Fortran kodu bu noktalarin koordinatlarini alir,bir diziye yerlestirir.Daha sonra kullanicinin istedigi derecede, bu noktalardan ge�en egriyi yaklasik olarak �izmemizi saglar.(1-4)




Sonra egri �zerine oklukirpi �izgileri �izildi.Oklukirpi �izgilerinin sayisi kullanici tarafindan se�ilebilir,ve hi�bir arkaplanda veya noktalarda degisiklik yapmadan, ayni egri �zerinde yeni oklukirpiler �izilebilir.




Oklukirpilerin sikliklari asagida g�r�ld�g� gibi arttirilabilir, hem de program ayni verilerle yeni egri �izebilir.



 

Sonu�

Bu metinde interaktif bir �izim programi olan PGPLOT'un Linux altina nasil yerlestirilebilecegini ve uygulama alanlarinin ne kadar genis olabilecegini anlatmaya �alistik.Bu altfonksiyon listesi ile tamamen bagimsiz olarak kullanabilirsiniz ve e�er kodunuzun her �alistirilmasinda grafiksel �ikti g�rmek istiyorsaniz size vakit kazandirir.  

Referanslar

 

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Her yaz� kendi g�r�� bildirim sayfas�na sahiptir. Bu sayfaya yorumlar�n�z� yazabilir ve di�er okuyucular�n yorumlar�na bakabilirsiniz.
 talkback page 
G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Baybora Baran ve Se�kin G�kaltun, FDL
LinuxFocus.org 		�eviri bilgisi:
en --> -- : Baybora Baran ve Se�kin G�kaltun <baybora(at)be.itu.edu.tr, gokaltun(at)itu.edu.tr>
en --> tr: Murat Pekta� <pektas(at)be.itu.edu.tr>
en --> tr: �i�dem Y�ld�z <cigdemyildiz(at)be.itu.edu.tr>

2002-11-07, generated by lfparser version 2.31