Convert to GutenPalm or to PalmDoc taraf�ndan Jeffry Degrande Yazar hakk�nda: Bu yaz�da yazar hakk�nda bilgi bulunmamaktad�r. ��erik: Linux'� Yap�land�rma X tan�mlama �ekirdek derleme + lilo Kullan�c� ekleme/silme PPP/Internet ba�lant�s�n� ayarlama Temel G�venlik Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Slackware 7.0 part II: Yap�land�rma K�lavuzu

�eviri : �nan� �z�ubuk�u

�zet:

Bu yaz� serinin ikinci k�sm�d�r. B�l�m I'deki y�kleme ard�ndan, yazar �imdi de favori yay�nlar�ndan birka� temel yap�land�rma i�lemini tan�ml�yor. X, kullan�c� y�netimi, �ekirdek derleme, LILO kullan�m� ve baz� temel sistem g�venli�i konular�ndan bahsediyor.

Bu yaz� sistemleri hakk�nda daha fazla bilgi edinmek isteyen deneyimsiz Linux kullan�c�lar� i�indir.

Linux'u Yap�land�rma

Bu yaz�mda anlataca��m konular:

• X tan�mlama
• �ekirdek derleme + LILO
• Kullan�c� ekleme/silme
• Internet'e ba�lanma
• B�t�n� temel g�venlik alt�na almak

Buradakiler herhangi ba�ka bir yerde de bulabilece�iniz bilgilerdir ancak ben size bunlar� slackware'in sundu�u imkanlar ile anlatmaya �al��aca��m.

X tan�mlama

X sistemi i�in gerekli paketi y�klemi� oldu�unuzu varsay�yorum. Ayn� zamanda mesela farenizin �u an �al���yor oldu�unu d���n�yorum. Ufak sorunlar her zaman olabilir ancak size neler olduklar�n� say�lar�n�n fazlal���ndan ve ne olduklar�n� bilmedi�imden tan�mlayamayaca��m (yine de bana bu konuda mesaj atmaktan �ekinmeyin). Devam edelim hadi :)) Slackware'de X tan�mlamak i�in XF86Setup ve XF86Config isimli iki yaz�l�mdan birisini se�ebilirsiniz. Temel fark bir tanesinin komut sat�r�nda di�erinin ise grafik ortamda �al���yor olmas�d�r. Se�im sizin:)

Biz XF86Setup'� kullanaca��z (en kullan��l�s� olan grafik arabirimi). �lk olarak fareyi tan�ml�yoruz. Genelde do�ru protokol� ve /dev/mouse ayg�t�n� se�mek yeterlidir. E�er kemirgeninizde 3 tu� bulunmuyorsa, size "Emulate3buttons" se�ene�ini kullanman�z� �neririm (Farenin her iki tu�una basmak kay�p orta tu�a e�de�erdir).

Takip eden ekranda klavye dizili�ini se�iyorsunuz. Ben elbette ki kulland���m "Bel�ika" dizili�ini se�iyorum. Do�al olarak bu bir �o�umuz i�in farkl�d�r. "apply" se�ene�ine bir dokunu� ve devam ediyoruz..

�imdi g�r�nt� kart�m�z� tan�t�yoruz. "card list" se�ene�ini t�klay�n ve kart�n�z� aray�n. "detailed setup" se�ene�ine t�klay�n ve her�ey yolunda m� bak�n. �o�u zaman her�eyi "probed" olarak ayarlamak yeterlidir. Belki siz bunu biraz esneteceksiniz. E�er her�ey ayarland�ysa s�radaki ekrana ge�ip ekran�n�z� ayarlayal�m.

Burada ekran�n�z�n destekledi�i en y�ksek ��z�n�rl��� belirlemelisiniz. E�er sorun ya��yorsan�z ekran�n kullan�c� kitap����na bak�n�z. Takip eden ekranda ��z�n�rl��� ve g�r�nt� kart�n�z�n destekledi�i renk say�s�n� belirliyorsunuz (sahip oldu�unuz g�r�nt� kart�n�n haf�zas�na g�re de�i�ir).

Son ekranda baz� genel ayarlar� de�i�tirebilirsiniz. Bunlar �o�unlukla kendini a��klay�c�d�r. Komut sat�r�na d�nmek i�in "done" se�ene�ine t�klay�n�z.

��te b�y�k an. "startx" yaz�n ve grafik ekran�n�z�n g�zelce a��lmas�n� �mit edin.

Kullan�c� dizininizde ki .xinitrc dosyas�n� de�i�tirerek ba�ka bir y�netim ekran�na ge�ebilirsiniz. (�rne�in KDE kullanmak i�in "startkde" ekliyorsunuz.) Bu t�m y�netim ekranlar� i�in de�i�iktir ancak ihtiya� duydu�unuz her bilgiyi belgelerde bulacaks�n�z.

Not: X tan�mlamas� hakk�nda daha fazla bilgiyi XFree86-HOWTO i�erisinde bulabilirsiniz.

�ekirdek derleme + lilo

�lk olarak �ekirdek kaynak kodlar�n� y�kledi�inizden olun. 2.2.13'�n kaynak kodlar� cd den bulunabilir. Kodlar� "installpkg packagex.tgz" komutu ile y�kleyebilirsiniz (ayn� dizin i�erisinde bulunan ilave dosyalar� da y�kledi�inizden emin olun). Kaynaklar /usr/src/linux-2.2.13 i�erisine y�kleneceklerdir. Ayr�ca /usr/src/linux dizini de olacak ama bu sadece linux-2.2.13 dizinine y�nlendirmedir. Bunun olmas� iyidir (e�er bir sebepten dolay� y�nlerdirmeyi kaybederseniz, a�a��daki komutla yeniden olu�turabilirsiniz:

    ln -s /usr/src/linux-2.2.13 /usr/src/linux )

Buradan sonra tan�mlar size ba�l�. Sistemim sizinki ile ayn� de�il (belki sizde scsi var ve bende yok :-( .) Size neyin gerekli neyin gereksiz oldu�unu s�ylemem imkans�z. Ve elbette her zaman sizi her konuda bilgilendiren yard�m se�ene�i var. Sisteminizi yeterince iyi tan�d���n�za inan�yorum, bu sebeple b�y�k bir sorun olmaz :) .

Bitirdikten sonra her�eyi kapat�n ve komut sat�r�nda a�a��dakini yaz�n:

    make dep
    make clean           <- Bunu �ok gerekli bulmuyorum
                            ancak kitaplar yap�lmas� gerekti�ini s�yl�yorlar.
                            Elbetteki siz istedi�inizi yapars�n�z.
    make bzlilo          <- Elbette farkl� se�enekler de var burada.
                            Ben hep ��yle yapar�m; size lilo taraf�ndan
			    y�klenen s�k��t�r�lm�� bir �ekirdek verir.
    make modules         <- E�er baz� �eyleri mod�l olarak tan�mlad�ysan�z
    make modules_install <- E�er ger�ekten mod�lleri kullanmak istiyorsan�z  :)

    make dep bzlilo modules modules_install

Kendi �ekirde�inizi derlemek ve yap�land�rmak ger�ekten bundan daha ba�ka de�il.

E�er bzlilo kullan�yorsan�z iki yeni dosya olu�turulacak: vmlinuz ve System.map. E�er bu dosyalar zaten mevcutsa eski kopyalar� vmlinuz.old ve System.old isimleriyle saklanacakt�r. Ayn� zamanda bunlar� yedek olarakta �u �ekilde kullanabilirsiniz:

(/etc/lilo.conf i�erisinde)

    image = /boot/vmlinuz.old
    root=/dev/hda5
    label = stable

Birka� defa rastlad���m bir sorun bzlilo'nun vmlinuz ve the System.map dosyalar�n�, lilo.conf /boot/vmlinuz dosyas�n� g�sterirken / alan�na koydu�udur (config: image=... �eklinde g�rebilece�iniz gibi). �ki ihtimal var; /vmlinuz dosyas�n� /boot/vmlinuz olarak ta��r yada lilo.conf'u de�i�tirirsiniz. Her iki yolda da i�lem sonunda lilo'yu yeniden �al��t�rmal�s�n�z (lilo yaz�n).

Ard�ndan sistemi yeniden a��yorsunuz ve yeni �ekirde�i kullanmaya ba�l�yorsunuz. (uname -a ile kontrol edebilirsiniz)

Not: Daha fazla bilgi Kernel-HOWTO i�erisinde.

Kullan�c� ekleme/silme

Linux'�n �ok kulan�c�l� bir sistem olmas� vede devaml� olarak root olarak �al��maya herkes�e kar�� ��k�ld���ndan, beni de katarak (normal bir kullan�c�n�n s�n�rl� haklar� sebebiyle sistemi k�rmak i�in daha az �ans� vard�r), sistemimize normal kullan�c�lar ekleyece�iz. Bunun i�in Slackware �irin ufak bir programc�k sunuyor:

# adduser

Login name for new user (8 characters or less) []: <-   Buraya yeni kullan�c�
							   ismini yaz�yorsunuz
User id for blaat [ defaults to next available]:   <-   Sadece enter tu�una bas�n
Initial group for blaat [users]:                   <-   Yeni kullan�c�n�z�n
							   grubu
Additional groups for blaat (separated with commas, no spaces) []:
                                                   <-   Kullan�c�n�n �yesi
                                                        oldu�u di�er gruplar
blaat's home directory [/home/blaat]:              <-   Kullan�c� dizini
                                                        (genelde
                                                        /home/username)
blaat's shell [/bin/bash]:                         <-   Kabu�u
blaat's account expiry date (YYYY-MM-DD) []:       <-   Hesab�n dolma s�resi(E�er
                                                        bir�ey girmezseniz hesap
                                                        s�resi asla dolmaz)

    Changing the user information for blaat
    Enter the new value, or press return for the default
        Full Name []:                                  <-  �smi
        Room Number []:                                <-  Bulundu�u ofis
        Work Phone []:                                 <-  Telefon numaras�
        Home Phone []:                                 <-  Yaa, evet, yap�n bunu ;)

    Changing password for blaat
    Enter the new password (minimum of 5, maximum of 127 characters)
    Please use a combination of upper and lower case letters and numbers.
    New password:
    Re-enter new password:
    Password changed.
    Done...

    buffy login: blaat
    Password:
    Linux 2.2.14.
    No mail.
    I have seen the future and it is just like the present, only longer.
                -- Kehlog Albran

    buffy:~$ whoami
    blaat

Kullan�c�lar� "userdel" ile silebilirsiniz. Kullan�c� o on sisteme giri� yapm�� olmamal�d�r

    buffy:/var/log# userdel blaat
    userdel: user blaat is currently logged in

    buffy:/var/log# userdel blaat
    buffy:/var/log#

PPP/Internet ba�lant�s�n� ayarlama

Bu b�l�m halen al���lm�� modem ile internette dola�anlar i�indir. Kablo ve ISDN tan�mlama i�in �ans�m�n olmad��� �eyler (~!@$# cable company! @#$%^ telephone company !)
Ayr�ca Linux ile uyumlu bir modeminiz oldu�unu varsay�yorum. (TIP: www.altavista.com "+type of modem +linux").

ppp ba�lant�n�z� kurmak i�in Slackware ba�ka bir programa daha sahip:

    # pppsetup

Sonra modeminizin hangi porta tak�l� oldu�u sorusu gelecektir (ms-dos ismi yan�nda belirtilmi�tir).

Ve modeminizin h�z� soruluyor. A�a��ya do�ru biraz iniyoruz ancak yide de en ger�ek�i olan� se�iyoruz ;).

�imdi geri aramay� tan�ml�yorsunuz. Bunu NO olarak tan�mlay�n ��nk� - bildi�im kadar� ile - hi�bir servis sa�lay�c� bunu desteklemiyor.

E�er ba�ka bir initstring tan�mlamak istiyorsan�z sonraki ekranda yapabilirsiniz bunu. Bundan sonra servis sa�lay�c�n�z�n adresini girin (�rnek uunet i�in uunet.be, planet i�in planetinternet.be...)

Ard�ndan servis sa�lay�c�n�z�n DNS IP adresi. Bunu bir yerden, bir �ekilde bulabilirsiniz (windblows ayarlar� belki?).

Ard�ndan onaylanma tipini se�iyorsunuz (PAP deneyin. �o�u ISS bunu destekler ve ger�ekten SCRIPT'i kullanmay� ihtiyac�n�z olmad�k�a d���nm�yorsunuz).

�imdi kullan�c� ad�n� girin ...

... ve �ifre.

�imdi ne ger�ekle�ti�inin ve hangi dosyalar�n de�i�ti�inin bilgisini alabilirsiniz.

Ba�lant�y� ba�latmak i�in;

    # ppp-go

    # ppp-off

Temel G�venlik

Sisteminizi �al���r duruma getirmek kadar temel g�venlik �nlemlerine sahip olmakta �nemlidir. Bu konuya girmeyece�im ��nk� �ok derin. Size Security-HOWTO 'yu okumay� �neriyorum (okunmas� �art!)

Fakat size d��ar�dan i�eriye kimsenin girmeyece�ine nas�l emin olaca��n�z� anlataca��m.

T�m servisler inetd denen bir �e�it "Superserver" dan �al���r. A�a��daki komut ile sisteminizde hangi servislerin �al��t���n� kontrol edebilirsiniz:

    # netstat -tua | grep LISTEN

    #telnet stream  tcp     nowait  root    /usr/sbin/tcpd  in.telnetd

�nceki sat�ra g�re (telnet ajan�) kapal�d�r. E�er ��yle olsayd�;

    telnet stream  tcp     nowait  root    /usr/sbin/tcpd  in.telnetd

    # telnet localhost 23

�imdi her sat�r�n ba��na # koyun (e�er ihtiyac�n� zoldu�unu d���nd���n�z bir servis barsa onu elbette ki a��k b�rak�n!).

inetd �u �ekilde yeniden �al��t�r�n:

    # killall -HUP inetd

    # netstat -tua |grep LISTEN

Ayr�yeten de�i�tirmeniz gereken iki di�er dosya da /etc/hosts.allow ve /etc/hosts.deny d�r.

Her defas�nda bir ba�lant� yap�lmak istedi�inde hosts.allow dosyas�na bak�l�r. E�er ba�lant� kayna�� burada yaz�l�ysa o zaman hosts.deny dosyas�na bak�l�r. E�er kaynak ismi burada yaz�l� de�ilse ba�lant� kabul edilir. Elbette ki bu y�ntem verimli de�ildir.

�u �ekilde daha iyi olacakt�r: hosts.allow dosyas� i�erisinde mi? Evet? Tamam, kabul et. Hay�r? �z�r dilerim, kabul edemiyoruz ��nk� hosts.deny dosyas� i�erinde yaz�l�.

A�a��daki sat�r� /etc/hosts.allow i�erisine yazarak kurabilirsiniz:

    ALL : 127.0.0.1    <-  127.0.0.1 is the loopback device, actually you
                           (we're not going to block ourselves!)

    ALL : ALL

<service type>  : <address>

Art�k yeni ba�lant� istekleri bu kadar kolay kabul g�rmeyecek.

Elbette ki buradakilerin �ok temel oldu�unu unutmay�n. Sisteminizi ger�ekten g�venli hale getirmek i�in daha fazlas�n� yapman�z gerekir. Bu b�l�m�n ba��nda tavsiye etti�im gibi Security-HOWTO isimli kitab� okuyun.

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

2001-02-11, generated by lfparser version 2.9