<--  | Ana Sayfa  | Eri�imd�zeni  | ��indekiler  | Arama

Philip de Groot <philipg/at/authors.linuxfocus.org> Yazar hakk�nda: Bu y�l Nijmegen �niversitesi'inden profes�rl�k derecemi almay� bekliyorum. Tezimin konusu chemometrics d�r. �u aralar Hollanda'n�n Amsterdam kentinde T�bbi ara�t�rma merkezinde bilgisayar uygulamal� biyoloji alan�nda �al��maktay�m. Bunlar�n yan� s�ra Linux'a yeni ba�layanlar i�in Hollandaca olan sanaldoku y�resini y�netmekteyim. Linux'u �ok seviyorum ve s�k�a kendi deneyimlerimi ba�kalar�yla payla�mak ho�uma gidiyor. T�rk�e'ye �eviri: Erdal Mutlu <erdal(at)linuxfocus.org> ��erik: Giri� �ekirdek kaynak kodunun y�klenmesi �ekirde�in yap�land�r�lmas� �ekirde�in derlenmesi Lilo'nun yap�land�r�lmas� Loadlin'in kullan�lmas� SuSE ve ALSA ses s�r�c�leri Diz�st� bilgisayar (pcmcia) deste�i 'modutils' in kullan�lmas� �ekirdek d�zg�n �al��makta m�d�r? Sonu� Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Linux �ekirde�ini derlemek �zet: Siz de kendi Linux �ekirde�inizi elde edip, yap�land�r�p derleyebilece�inizi yak�nda ��renmi� olacaks�n�z. _________________ _________________ _________________

Giri�

• Yeni �ekirdek, bilgisayar donan�mlar�n� daha iyi desteklemektedir.
• Yeni �ekirdek (2.4.x), daha iyi �oklu i�lemci (SMP) ve daha iyi USB deste�i gibi �e�itli yararlar sunmaktad�r.
• Yeni �ekirdekte eski hatalar(bugs) yer almamaktad�r.
• Kendi derlemi� oldu�unuz �ekirdekte bir�ok �zellik yeralmad��� i�in hem daha h�zl� hem de daha sa�lamd�r.

Yaz� �u �ekilde d�zenlenmi�tir: �lk �nce �ekirde�in �nternet'ten nerelerden elde edilebilece�i ve sisteminize nas�l y�klenece�i anlat�lmaktad�r. Ard�ndan, �ekirdek yap�land�r�lmas� s�reci, ekran g�r�nt�leri e�li�inde anlat�lmaktad�r. Yap�land�rma bitti�inde �ekirde�in derlenmesi gerekmektedir, ancak derlendikten sonra bile yeni �ekirdek kullan�lmaya haz�r olmamaktad�r. �lk �nce, yeni �ekirdek a��l�� y�neticisi olan lilo taraf�ndan y�klenmesi gerekmektedir. Lilo'yu kullanmadan �nce de '/etc/lilo.conf' dosyas�nda de�i�iklikler yapman�z gerekecek. DOS/Windows disk b�lmesinden 'loadl�n' program� arac�l��� ile �ekirde�i kullanmak istiyorsan�z, onu o disk b�lmesine kopyalaman�z gerekecektir. Bunun yan� s�ra, diz�st� bilgisayarlardaki PCMCIA deste�i ile ilgili bir tak�m �zel noktalar vard�r. PCMCIA kartlar� �i�man kredi kartlar� gibi diz�st� bilgisayarlara tak�lan ve genellikle bilgisayar a�lar� deste�ini sa�larlar. Linux �ekirde�i ilk defa 2.4.x s�r�mlerinden ba�layarak PCMCIA deste�i sa�lamaya ba�lam��t�r. Daha �nceleri bu destek ayr� derlenen ve y�klenen programlar arac�l��� ile sa�lanmaktayd�. SuSE Linux'un ba�ka bir sorunu vard�r, o da ses deste�ini ALSA s�r�c� programlar� arac�l��� ile sa�lamas�d�r. Bu s�r�c� programlar� �ekirde�in bir par�as� de�ildir ve �ekirdekten ayr� olarak derlenip y�klenmeleri gerekmektedir, ��nk� as�l s�r�c� programlar art�k �al��mamaktad�r. Olaylar� daha da kar��t�rmak i�in, bir �ekirdek serisinden, s�zgelimi 2.2'den 2.4'e ge�erken 'modutils' gibi �ekirde�in kulland��� belli baz� ara�lar ile ilgili sorunlar ya�anmaktad�r. Bu ara�lar �ekirde�in mod�llerini y�klemek i�in program bilgileri i�ermektedir: 3. Resimde bir �ekirdek mod�l�n�n ne oldu�u g�sterilmektedir. Bazen yeni �ekirdek eski 'modutils' ile ne yapmas� gerekti�ini bilmemektedir. Dolay�s�yla sizin yapman�z gereken, modutils'in daha yeni s�r�m�n� bulup y�klemenizdir. Bu gibi sorunlara az rastlan�lmaktad�r. Tek yap�labilecek �ey, bu t�r sorunlar hakk�nda sizleri �nceden uyarmakt�r.

Ancak, bu yaz�daki ad�mlar� izlerseniz, yanl�� gidecek hemen hemen hi� bir �ey omayacakt�r. Yeni �ekirdek 'lilo'ya eklenmekte veya 'loadlin'in oldu�u disk b�lmesine kopyalanmaktad�r. Dolay�s�yla, acil durumlarda as�l �ekirde�i tekrar kullanma imkan�n�z her zaman i�in vard�r. B�ylece, as�l �ekirde�i kullanmakta iken, yenisi ile ilgili sorunlar� ��zme ortam�n�z her zaman i�in vard�r. Yeni �ekirde�in 'modutils'i ile ilgili sorunlar ya�aman�z durumda bile, sisteminizi eski �ekirdek ile �al��t�r�p, bunlar� yeniden derleyip y�klemekle sorunlar� giderme imkan�n�z herzaman vard�r. 'modutils'in t�m yeni s�r�mleri geriye do�ru uyumlu olduklar� i�in, yeni 'modutils'ler eski �ekirdekler ile uyumlu �al��acaklard�r.

�ekirdek kaynak kodunun y�klenmesi

�u anda bilgisayar�n�zda bulunan �ekirdek kaynak kodu '/usr/src/linux/' dizininde yeralmaktad�r. Bu kaynak kodu kaybetmemek ak�ll�ca olur. Bunun i�in dizinin ad�n� a�a��daki gibi de�i�tirebilirsiniz:

cd /usr/src
mv linux linux-2.2.19 (E�er as�l kaynak kodun s�r�m numaras� 2.2.19 ise).

cd /usr/src
cp ~/linux-2.4.6.tar.bz2 ( paketin ev('~') dizininizde a��ld���n� kabul edersek)
bzip2 -d linux-2.4.6.tar.bz2 (bu biraz s�rebilir)
tar -xvf linux-2.4.6.tar
mv linux linux-2.4.6
ln -s /usr/src/linux-2.4.6 /usr/src/linux

cd /usr/src/linux
make xconfig (1. Resme bak�n�z)

Bu, �ekirde�inizi yap�land�rmada kullan�lan ana se�enek men�s�d�r. �e�itli se�enekler �zerinde de�i�iklikler yaparak'Save(Kaydet) ve Exit(��k)' tu�una basarak, yapt���n�z de�i�iklikleri diskinize kaydetmi� olursunuz. Bu a�amadan sonra �ekirde�inizi derleyip y�kleyebilirsiniz (40. resme bak�n�z). Ancak, biz o a�amaya hen�z gelmi� de�iliz.

�ekirde�in yap�land�r�lmas�

Do�al olarak yard�m bilgileri elinizdeki t�m don�m �e�itlerini kapsamayacakt�r. Ancak, en az�ndan donan�m�n�z� nas�l ayarlaman�z gerekti�ini ve donan�m�z�n desteklenip desteklenmedi�ini ��renebilmek i�in �ekirdekte nerelere bakman�z gerekti�ini a��k�a belirtmelidir.

3. Resim: Y�klenebilir mod�l deste�i.
Bundan sonra ekran g�r�nt�leri ba�lant� olarak verilecektir. E�er, g�rmek isterseniz ba�lant�n� �zerine t�klayarak yeni bir pencere a�abilirsiniz.
Mod�ller, �ekirdekle kullan�labilen program par�ac�klar�d�r. �rnek olarak s�r�c� programlar� g�sterilebilir. Bunlar �ekirdekten ayr� olarak derlenip, �ekirde�e ba�lanabilirler. Ancak, derleme i�lemini �ekirde�in derleni�i s�ras�nda yapmak en iyisidir. Her ne kadar bu program mod�lleri �ekirde�in par�as� olmasalar da, gerek duyuldu�unda �ekirdek taraf�ndan y�klenebilir ve b�ylece kullan�m�n�za sunulabilirler. Yayg�n olarak �nerilen, bir se�enek mod�l olarak da kullan�labiliniyorsa, onu mod�l olarak derlemektir. B�ylece, hem k���k hem de daha sa�lam bir �ekirdek elde edilmektedir. Bizim uyar�m�z : Dosya sistemi deste�ini hi�bir zaman mod�l olarak derlemeyi (32. Resm'e bak�n�z.). E�er, bu hataya d���p dosya sistemi deste�ini mod�l olarak derlerseniz, elde edece�iniz �ekirdek kendi dosya sistemini kullanamaz duruma gelecektir. Hatta �ekirdek kendi yap�land�r�m dosyalar�n� bile y�kleyemeyecektir ki bu bir Linux sistemini ba�latman�n �n �art�d�r. Benim mod�lleri pek kullanmad���m� ileride fark edeceksiniz. Kendi �ekirde�imin, mod�ller y�klemeden donan�mlar ile do�rudan haberle�mesi daha ho�uma gitmektedir. Bu sonu�ta benim ki�isel se�imimdir.

4. Resim: ��lemci ve i�lemci �zellikleri se�imi.
Burada sahip oldu�unuz i�lemci tipini ve �e�itli �zelliklerini se�iyorsunuz. Genel olarak '/dev/cpu' se�enekleri ileri seviye bilgi gerektirmektedir, o y�zden s�radan kullan�c�lar taraf�ndan se�ilmemeleri gerekiyor. Fazla bellek deste�i ('High Memory Support') bilgisayar�n�zda 1 GB'tan fazla bellek varsa g�ndeme gelmektedir. Genelde bilgisayarlarda 64 ile 512 MB bellek ile 8 ile 60 GB disk alan� bulunmaktad�r. Bundan dolay� fazla bellek deste�i ('High Memory Support') se�ilmemi� olarak gelmektedir. E�er, eski 486SX �zerinde �al��an 386 sistemine sahipseniz 'Math Emulation' se�ene�ini i�aretlemeniz gerekecektir. Bu eski sistemler Linux'un gereksinim duydu�u matematiksel i�lemcisini i�ermemektedir. Yeni i�lemcilerin hepsi kendi i�inde sanal olarak b�yle bir i�lemciyi i�ermektedir. Dolay�s�yla bu se�ene�i genelde i�aretlemeniz gerekmeyecektir. 'MTRR' se�ene�i, PCI veya AGP veri yollar� i�in daha h�zl� haberle�me sa�lamak i�indir. G�n�m�z bilgisayarlar�n �o�unda ekran kart� PCI veya AGP veri yoluna ba�l� olduklar�ndan, 'MTRR'yi se�ebilirsiniz. Ekran kart� i�in PCI veya AGP veri yoluna sahip olmasan�z bile bu se�eni�i i�aretlemenizin bir sak�ncas� yoktur. Bak���ml� (Simetrik) i�lemci deste�i (Symmetric multi-processing=SMP) ana kart�n�zda birden fazla i�lemci olmas� durumunda se�ilmelidir. S�zgelimi iki Pentium II i�lemcili biligisayarlarda se�ilebilir. SMP deste�i �ekirde�in her i�lemciyi en iyi �ekilde kullanmas�n� sa�lamaktad�r. Genelde se�ilmemi� olan APIC se�ene�i de birden fazla i�lemcili sistemler i�indir.

5. Resim: Genel �ekirdek se�enekleri.
Burada �ekirdek i�in baz� genel se�imler yap�lmaktad�r. Internet kullanmak isteyen herkes a� deste�ini (Networking support) se�mektedir. Linux �nternet a��rl�kl� bir sistemdir ve a� deste�i olmadan d�zg�n �al��mamaktad�r. Dahas�, a� i�lemleri gibi g�z�kmeyen bir�ok i�lev de a� deste�ine gereksinim duymaktad�r. A� deste�i olmazsa �ekirde�inizin derlenmeme olas�l��� bile vard�r. K�sacas�, a� deste�ini se�erseniz iyi olur. G�n�m�z sistemlerin hepsinde PCI veri yolu vard�r, o y�zden PCI se�ene�ini de i�aretlemelisiniz. PCMCIA veri yolu (PCMCIA/CardBus support) deste�i gri renkli olarak boyanm��t�r, ��nk� siz daha �ncesinden deney a�amas�nda bulunan �zellikleri kullanmak istemedi�inizi belirtmi�tiniz (2. Resm'e bak�n�z.). E�er, diz�st� bilgisayar kullan�yorsan�z, a� veya modem kart�n�z� kullanabilmek i�in PCMCIA/CardBus deste�ini se�meniz gerekecektir. 'System V IPC' deste�i programlar�n haberle�melerinde ve ayn�la�t�r�l�mas�nda (syncronization) kullan�lmaktad�r. 'BSD process accounting' (BSD s�re� muhasebesi) s�zgelimi, bir s�re� sona erdi�indeki hata de�erini saklamaktad�r. 'Sysctl support' ise, �ekirdek se�eneklerini, �ekirde�i derlemeye ve sistemi yeniden ba�latmaya gerek kalmadan, de�i�tirmesine olanak sunmaktad�r. Bu se�enekler genellikle se�ili durumdad�r. G�n�m�z Linux da��t�mlar�nda, 'kernel core (/proc/kcore/) format' (�ekirdek bi�imi) 'ELF' (Bu �e�itli sistem k�t�phanelerinin ve programar�n starndart bi�imidir.) dir. 'ELF' art�k kullan�lmayan 'a.out' bi�iminin yerine kullan�lmaktad�r ve Windows'taki .dll dosyalar�yla benzerlik g�stermektedir. T�m modern Linux uygulamalar� ELF bi�imini kullanmaktad�r, ancak ne yaz�k ki, baz� eski uygulamalar hala 'a.out' bi�imine gereksinim duymaktad�r. S�zgelimi, X Pencere sisteminde �al��makta olan 'Word Perfect 8' ve 'xwp' sadece 'a.out' bi�iminde �al��maktad�r. E�er, bu uygulamalar�n�n sisteminizde �al��malar�n� istiyorsan�z, �ekirdekte 'a.out' deste�ini mod�l olarak se�melisiniz. Asl�nda kullanmamakla birlikte, ben �ahsen 'MISC' deste�ini de se�mekteyim. Bu genelde java, python veya DOS taklit�isi olan DOSEMU kullan�ld���nda i�e yaramaktad�r. 5. resimde g�z�kmeyen, ama se�mi� oldu�um G�� Y�netimi deste�i (Power Management support) ve Geli�mi� G�� Y�netimi BIOS deste�i (Advanced Power Management BIOS support) de var. Bu iki destek, g�n�m�z ATX anakartlar�yla gelen ve Linux'un bilgisayar� otomatik olarak kapatabilmesi i�in gereklidir. Di�er, g�� y�netim destekleri X pencere sisteminiyle �al��mad�klar� ve benim de Linux kullan�rken X pencere sistemini kulland���mdan, se�ili de�iller. KDE ve Gnome i�in se�ebilece�iniz kendilerine �zg� g�� y�netim sistemleri vard�r.

6. Resim: Bellek teknolojisi ayg�t� yap�land�r�lmas�.
Bu deste�e, s�zgelimi Linux'un flash kartlar� okuyabilmesini istedi�inizde gereksinim duyacaks�n�z. Flash kartlar genellikle dijital kameralarda kullan�lmaktad�r. Bu se�enek sayesinde Linux, flash kartlar� okuyabilir ve resimleri .jpg olarak diskinize kopyalayabilir. Gerekmedik�e bu deste�i vermenize gerek olmad���n� d���n�yorum. Bakt�n�z daha sonra b�yle bir �eye gereksinim duyuyorsunuz, o zaman bu deste�i verebilirsiniz.

7. Resim: Paralel ba�lant�s�n�n yap�land�r�lmas�.
USB teknolojisinden �nce paralel ba�lant� noktas� yaz�c� ve taray�c�lar�n�n bilgisayara ba�lanmalar� i�in kullan�lmaktayd�. Benim yaz�c�m paralel ba�lant�s� ile bilgisayara ba�lanmas� gerekti�inden, bu destek bende verilmi� durumdad�r. Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta var: Paralel ba�lant� noktas�n�n yap�land�r�lmas�yla 28. resimde yeralan yazd�rma yap�land�r�lmas� ayn� �ey de�ildir.

8. Resim: Tak ve �al��t�r yap�land�r�lmas�.
Hemen hemen herkeste 'Tak ve �al��t�r' sistemi vard�r ve bu y�zden bu deste�in olmas� istenmektedir. Bu se�ene�i se�mekle, 'Tak ve �al��t�r' ayg�tlar�n yap�land�rmas� ve sistemin kullan�m�na sunmas� i�in �ekirde�e olanak sa�lam�� olursunuz. Bazen de, sistemin BIOS'unda 'Plug & Play OS' se�ene�ini se�mi� olmak gerekmektedir. Yoksa Linux (ve Windows da), 'Tak ve �al��t�r' ayg�tlar�n� yap�land�ramaz. 'ISA Tak ve �al��t�r deste�i' ('ISA Plug & Play support') 'Tak ve �al��t�r' �zelli�ine sahip, ancak ISA veriyolunu kullanan kartlar i�in gereklidir. Buna bir �rnek AWE64 ses kart�d�r. ISA veriyolunun hi�bir zaman 'Tak ve �al��t�r' deste�i olmam��t�r. Bu da, ona tak�l� ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�n� zorla�t�rmaktad�r. 2.4.x �ekirdeklerinden �nce, ISA ayg�tlar�n� yap�land�rabilmek i�in Linux kullan�c�lar�n�n, 'isapnp' (isapnptools paketinde yeralmaktad�r. Bu paketle birlikte gelen t�m dosyalar� g�rebilmek i�in rpm -qil isapnptools komutunu kullanabilirsiniz.) komutunu, sistem a��l��lar�nda kullanmalar� gerekmekteydi. 'isapnp', �e�itli kartlar�n kullanm�� olduklar� t�m ba�lant� noktalar� ve adreslerini i�eren '/etc/isapnp.conf' dosyas�n� okumaktad�r. E�er, bu dosyadaki bilgiler eksik, yanl�� veya 'isapnp' komutu �al��t�r�lmam�� ise, modem, a� veya ses kart� Linux taraf�ndan eri�ilememekteydi. ISA Tak ve �al��t�r deste�ini se�mekle, isapnp ve /etc/isapnp.conf dosyas�na art�k gereksinim duymamaktad�r. Bunun yerine, yap�land�rmalar otomatik olarak alg�lanmaktad�r. SuSE 7.1'de '/etc/isapnp.conf' dosyas�n�n�n ad�n� '/etc/isapnp.conf.old' gibi de�i�tirmek zorunda kalm��t�m. Bunu yapmad���mda, hem �ekirdek hem de 'isapnp' ayn� kaynaklar� kullanmak istemekteydi. Bunun sonu ise, k�t� olmaktayd�. SuSE 7.1 gibi eski Linux da��t�mlar�, �ekirdekte gerekli destekler oldu�u halde, sistemin a��l��� s�ras�ndan otomatik olarak 'isapnp'yi �al��t�rmaktad�r. Bu sadece eski Linux sistemleri i�in ge�erlidir. Yenilerde, isapnp kullan�lmamaktad�r.

9. Resim: Blok ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�.
Herkes disket kullanmak isteyece�inden, ilk se�enek se�ili (Ben mod�l olarak se�tim.) durumdad�r. Disket ayg�t�n� kullanmak istedi�inizde �ekirdek, '/etc/modules.conf' veya '/etc/conf.modules' dosyalar�ndaki bilgiler do�ru oldu�unda, ki genelde bu b�yledir, otomatik olarak ilgili mod�l� y�klemektedir. E�er, 3. resimdeki se�enekleri do�ru se�tiyseniz, bununla ilgili kullan�c� olarak bir sorunla kar�� kar��ya kalmaman�z gerekir. Disketteki bilgilere ula�abilmeniz i�in, �ekirde�iniz disketin dosya sistemini tan�mas� gerekir. Dolay�s�yla, 32. resimdekileri de uygun se�meniz gerekir. Di�er se�enekler, paralel ba�lant� �zerinden IDE depo ayg�tlar� kullanmak istedi�inizde �nem kazanmaktad�r. Genelde bu se�enekler se�ilmemi� durumdad�r. Buradaki olas� istisnayi loopback ayg�t deste�i olu�turmaktad�r. Linux alt�nda CD'ye yazmadan �nce, CD'nin bir g�r�nt�s� (image'�) olu�turulmaktad�r. Bu g�r�nt� i�indekileri g�rebilmek i�in loopback ayg�t deste�ine gereksinim vard�r. 9. resimde g�z�km�yor, ama alttan be�inci se�enek olan bu se�ene�i ben mod�l olarak se�tim.

10. Resim : �oklu ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�.
S�radan Linux kullan�c�lar� Raid veya LVM deste�ine gereksinim duymayacaklard�r. Raid sayesinde iki veya daha fazla diske ayn� bilginin paralel olarak yaz�lmas� sa�lanmaktad�r. Disklerden birinin bozulmas� durumunda, sistem di�erini kullanarak �al��maya kesintisiz devam edebilmektedir. LVM ile ise, sisteme yeni bir disk ekledi�inizde, ilgili b�lmenin b�y�kl��� buna g�re art�r�labilmektedir. Dolay�s�yla, yeniden b�lmeler olu�turman�z ve �e�itli kopyalama i�lemleri yapman�z gerekmemektedir. Yoltan�mlar� da ayn� kalmaktad�r. Do�al olarak bu �ok i�e yaramaktad�r, ancak s�radan kullan�c�lar genellikle bunlara gereksinim duymamaktad�r.

11. Resim: A� se�eneklerin yap�land�r�lmas�.
E�er, a� elemanlar�yla �ekirdekte a� protokol� olu�turmadan haberle�mek isterseniz, 'Packet Socket' se�ene�ini se�meniz gerekir. K�sacas�, bunu herzaman se�menizde yarar vard�r. Di�er se�eneklerin �o�u se�ilmemi� durumda. Onlar daha �ok �zel durumlarda kullan�lmaktad�r. SuSE ile birlikte gelen ate� duvar�n� (firewall) kulland���mdan dolay� 'A� paket s�zmelemesi (ipchains'i de�i�tirmektedir)' (Network packet filtering (replaces ipchains)) se�ene�ini se�tim. Ate� duvar� d�zg�n bir �ekilde yap�land�r�ld���nda, d��ar�dan, s�zgelimi �nternet'ten gelen sald�r�lara kar�� sizi korumaktad�r. �ekirdek seviyesinde �al��makta olan ate� duvar�n�n bir�ok yarar� vard�r. A� yap�land�r�lmas�nda geriye kalan se�enekler 12. resim ile birlikte anlat�lmaktad�r. A� ba�lant�lar� kurabilmek i�in 'Unix domain sockets' se�ene�ini i�aretlemeniz gerekir. Bu ayr�ca, X pencere sistemini kullanmak istedi�inizde gerekli olan bir se�enektir. X pencere sistemi UNIX socket'lerini otomatik olarak kulland���ndan, X pencere sistemini kullanabilmek i�in bunu se�meniz �art. TCP/IP a�lar� ('TCP/IP networking') hem �nternet hem de i� a�lar i�in gerekli protokolleri i�erdi�inden, TCP/IP'yi se�melisiniz. Belli bir se�ene�i se�ip se�memekte ikilem i�erisine d��erseniz, yard�m metinlerine ba�vurman�zda yarar vard�r. Buna kar��n hala karars�z kal�rsan�z, o deste�i vermekte bir sak�nca g�r�lmemektedir. �sterseniz, deneme i�in daha sonralar� bu se�ene�i iptal edebilirsiniz. Baz� se�enekleri mod�l olarak derlemeniz de iyi bir d���nce olabilir.

12. Resim: IP Netfilter yap�land�r�lmas� (ate� duvar�).
SuSE Linux, ate� duvar�n�n d�zg�n �al��abilmesi i�in geriye d�n�k olarak ipchains deste�ine gereksinim duymaktad�r. Di�er Linux da��t�c�lar�n�n ate� duvarlar�n� kullan�yorsan�z, gereksinimleri i�in onlar�n belgelerine bakman�z gerekecektir.

13. Resim: Telefon destei�inin yap�land�r�lmas�.
Bilgisayar�n�zda s�zgelimi �nternet �zerinden telefon g�r��meleri yapmak i�in gerekli olan bir telefon kart�n�z varsa, bu se�ene�i i�aretlemeniz gerekir. Bir�ok s�radan kullan�c�n�n b�yle bir kart� yoktur ve bu deste�e gereksinim duymamaktad�r.

14. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yap�land�r�lmas� (diskler i�in olan haberle�me protokolleri).
Sadece SCSI disk sistemleri olanlar hari�, hemen hemen herkesin bu protokol deste�ine gereksinimi vard�r. Dolay�s�yla �o�u kullan�c� bu se�ene�i se�mektedir. Se�ene�in hemen ard�ndan gelen sat�ra t�klad���n�zda kar��n�za, �nemlerinden dolay� a�a��da daha ayr�nt�l� olarak anlat�lacak olan bir alt men� gelecektir. �ok �nemli olduklar�ndan bu se�enekleri �ok dikkatli bir �ekilde i�aretlemelisiniz.

15. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yap�land�r�lmas�: 1. ekran g�r�nt�s�.
�lk ba�taki se�enek, IDE/ATAPI aray�z� arac�l��� ile bilgisayar donan�mlar� kullanmak isteyen herkesin se�mesi gereken bir se�enektir. Donan�mlara �rnek vermek gerekirse, bunlar disklerin yan�s�ra, teypler, ZIP diskleri, CD okuyucu ve yaz�c�lar�d�r. G�n�m�z bilgisayarlar�n hepsi IDE/ATAPI aray�z�n� kulland�klar�ndan, bu se�ene�in se�ili olmas� gerekir. Sisteminizin disklerini kullanabilmeniz i�in 'include IDE/ATA-2 DISK support' se�ene�inin se�ili olmas� gerekir. Sadece SCSI sistemine sahip olan kullan�c�lar d���ndaki herkesin, bu se�ene�i se�mesi gerekir.

16. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yap�land�r�lmas�: 2. ekran g�r�nt�s�.
ATAPI CDROM s�r�c�s�ne sahip oldu�unuzda 'include IDE/ATAPI CDROM support' se�ene�i se�ili durumda olmas� gerekir. Ancak, ATAPI CD yaz�c�lar� SCSI taklitlendirmesi (emulation) arac�l��� ile kullan�lmalar� gerekir. SCSI taklitlendirilmesi, CD okuyucu ve yaz�c�y� ayn� anda kullan�lmas�na olanak sa�lamaktad�r. Ancak, CD'lerinizi SCSI taklitlendirilmesi arac�yla sisteme ba�lad���n�zda (mount) veya CD'lerinizi CD �alar program�yla dinlemek istedi�inizde sorunlar ya�ayabilece�inizden, en iyisi 16. resimde g�r�ld��� gibi hem IDE/ATAPI CDROM deste�ini ('include IDE/ATAPI CDROM support)' hem de SCSI taklitledirimesi ('SCSI emulation support') deste�ini se�menizdir. SCSI taklitlendirmesine gereksinim duyan ayg�t i�in, ki genelde bu CD yaz�c�s�d�r, '/etc/lilo.conf' dosyas�na 'append="hdd=ide-scsi" (Bunula iligili a��klamalar� a�a��da yer alan Lilo yap�land�r�lmas� b�l�m�nde bulabilirsiniz.) sat�r�n� eklemeniz yeterlidir. Benim bilgisayar�mda anakart�n ATAPI aray�z�n� kullanan bir ZIP ayg�t� bulundu�undan, ben 'include IDE/ATAPI FLOPPY support' se�ene�ini de se�tim. LS120 gibi Disket s�r�c�s�ne benzer di�er ayg�tlar� kullanmak istedi�inizde, bu se�ene�i siz de se�mek zorunda kalabilirsiniz. Bir�ok anakart disk, CDROM ve disket ayg�tlar�n� kullanmak i�in 'PCI IDE' kulland���ndan, bu se�ene�in de i�aretli olmas� gerekir. DMA deste�i, i�lemciyi i�in i�ine kar��t�rmadan, bilgisayar�n�z�n i� belle�ine do�rudan eri�im olana�� sa�lamaktad�r. Sonu� olarak IDE disklerini daha h�zl� kullan�m� g�ndeme gelmektedir. Bu da istenilen bir �eydir. Genelde gereksinim duymayaca��n�z olan PCI IDE kesmelerini payla�ma ('sharing PCI IDE interrupts support') se�ene�i se�ilmemi� durumdad�r. ��in do�rusu, baz� IDE denet�ileri (controllers) a� kart� gibi, di�er bilgisayar ayg�tlar� aras�nda kesme payla��mlar�na olanak vermektedir. Ne yaz�k ki, kesme payla��m� genel ba�ar�m� olumsuz y�nde etkiledi�inden, donan�m sorunlar�n�za elinizde ba�ka bir ��z�m gelmedi�inde ba�vurman�z daha iyidir.

17. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yap�land�r�lmas�: 3. ekran g�r�nt�s�.
Benim anakart�mda Pentium II i�lemcisi ve Intel �ip seti bulunmaktad�r. Dolay�s�yla ben, bu �ip sete uygun deste�i kullanmaktay�m. �ekirdek se�eneklerinizi i�aretlerken 17. resimde g�z�kmeyen di�er �ip set se�eneklerini de g�receksiniz.

18. Resim: SCSI deste�inin yap�land�r�lmas�.
Bir SCSI kart�na sahipseniz, gereksinim duydu�unuz se�enekleri i�aretlemeniz gerekecektir. A�a��daki ekran g�r�nt�s�nde, 16. resimdeki SCSI taklitlendirmesi 'SCSI emulation support' deste�ini se�tiyseniz, ATAPI CD yaz�s� i�in gerekli se�imler yap�lm�� �eklinde g�sterilmektedir.

19. Resim: I20 ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�.
Bilgisayar�n�zda I20 aray�z� oldu�u durumda bu se�ene�i se�meniz gerekir. Bir�ok insan�n bilgisayar�nda b�yle bir aray�z olmad���ndan, bu se�enek i�aretlenmemi� durumdad�r.

20. Resim: A� ayg�t� deste�inin yap�land�r�lmas�.
A� deste�i olmadan �ekirde�i derlemeyi �imdiye kadar ba�arm�� de�ilim. O y�zden bu se�ene�i herzaman se�melisiniz. Ayr�ca, aptal s�r�c�y� (dummy driver) de mod�l veya do�rudan �ekirdek deste�i ile se�melisiniz. Bir�ok ev kullan�c�s�nda oldu�u gibi, a� kart�n�n olmamas� durumda, Linux bu aptal s�r�c�ye gereksinim duymaktad�r. 21. Resimde de g�sterildi�i gibi, bu men�den a� t�r� ile a� kart� t�r�n� se�ebilirsiniz. E�er, �nternet'e modem �zerinden ba�lanacksan�z, async tty seri ba�lant� noktalar� i�in olan noktadan noktaya (PPP) deste�ini (PPP support for async serial ports) veya sync tty ba�lant� noktalar� i�in olan noktadan noktaya deste�ini (PPP support for sync tty ports) (SyncLink gibi daha h�zl� ba�lant�lar i�in) vermelisiniz. E�er, bunu unutursan�z, noktadan noktaya mod�l� se�ti�iniz durumda, �ekirdek noktadan noktaya mod�l�n olmad��� gibi bir mesaj verecek ve ger�ek sorunun ��z�m�nde size yard�mc� olamayacakt�r. S�k��t�rma y�ntemlerinin ikisini de se�ebilirsiniz. �ekirdek bunlara gereksinim duydu�u durumlarda onlar� kullanacakt�r, gereksinim duymad���nda ise, kullanmayacakt�r.

21. Resim: A� kart�n�n yap�land�r�lmas�.
Benim a� kart�m 3c509/3c529 �ipli 3COM /100 MBit tir. A� ba�lant�m� modem ile yapt���m halde, s�fr ileride gerekebilir diye, bu s�r�c�y� mod�l olarak se�iyorum. Siz bilgisayar�n�zdaki a� kart�na ve a� ba�lant� �ekline g�re se�imler yapmal�s�n�z. Bunlara ek olarak, SuSE'de oldu�u gibi 'yast2' program� arac�l��� ile a� ba�lant�n�z� yap�land�rman�z gerekir.

22. Resim: Amat�r radyo deste�inin yap�land�r�lmas�.
Gerekti�inde amat�r radyo deste�i ve ilgili s�r�c�y� se�ebilirsiniz. Bir�ok insan bunlar� kullanmamaktad�r.

23. Resim: Kablosuz ba�lant� deste�inin yap�land�r�lmas�.
Kablosuz fare veya klavyeye sah�p iseniz, bu se�ene�i se�meniz gerekir. Bir�ok masa�stu bilgisayarlar�nda bunlar olmad��� i�in bu deste�in se�ilmesine gerek yoktur.

24. Resim: ISDN deste�inin yap�land�rl�mas�.
Sisteminizde ISDN kart� varsa, onu burada se�meniz gerekir. Hangi karta sahip oldu�unuzu, kart �zerindeki �ip dahil bilmeniz gerekmektedir. ��nk� buna g�re uygun s�r�c�y� se�meniz �ok �nemlidir.

25. Resim: Eski CDROM s�r�c�lerinin yap�land�r�lmas�.
Eeski olan 486 ve hatta 386 i�lemcili bilgisayarlarda CDROM'lar IDE(ATAPI) denetleyicisi �zerinden sisteme ba�l� de�ildir. Bunun yerine, ya ses kart� yada ba�ka �zel bir kart �zerinden sisteme ba�lanmaktad�rlar. Yeni sistemlerde bu se�ene�e gerek yoktur.

26. Resim : Giri�ler i�in temel destek.
Bu se�enek, 2.4.x �ekirdekleri ile birlikte gelen en �nemli eklerden biri olan USB deste�i ile ilgilidir. Giri�ler i�in olan temel destek, Linux �ekirde�i ile baz� USB ayg�tlar� aras�nda bir katman g�revini �stlenmektedir. 38. resimde �e�itli USB ayg�tlar� ile birlikte baz� ayg�tlar�n yard�m sayfalar�nda bu deste�e gereksinim duyulup duyulmad��� yaz�lmaktad�r. T�m yeni bilgisayarlarda USB ba�lant�lar� vard�r. O y�zden bu deste�i se�menizde yarar vard�r. Ama d�r�st olmak gerekirse, ben kendi bilgisayar�mda USB deste�ine gereksinim duymayaca��m i�in bu deste�i se�medim.

27. Resim: Karakter ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�: 1. Ekran g�r�nt�s�..
X Pencere Sistemininde xterm'i veya metin kipinde oturum a�may� isterseniz, ilk se�enek olan sanal ��birimi (virtual terminal) se�meniz gerekir. Normalde bu se�enek herzaman se�ili durumdad�r. �kinci se�enek (sanal u�birimde i�letmen u�birimi deste�i 'support for console on virtual terminal'), d�zg�n �al��mayan veya eksik olan mod�ller, �ekirde�in kendisi ile ilgili sorunlar, a��l�� ve di�er hata veya uyar� iletilerini �ekirde�e nereye g�ndermesi gerekti�ini se�mek i�indir. X Pencere Sisteminde bu iletileri g�rebilmek i�in genellikle �zel bir pencere a�man�z gerekiyor. Metin ortam�nda ise, bu iletiler ilk sanal u�birime y�nlendirilmektedir (CTRL+ALT+F1). Bu se�ene�i se�ili b�rakmakta yarar vard�r. Bu iletileri ayr�ca seri ba�lant� noktas�na, yaz�c�ya veya d�rd�nc� se�enekteki gibi ba�ka bir u�birime y�nlendirebilirsiniz. �letileri yaz�c�ya y�nlendirebilmek i�in ayr�ca gerekli ba�lant� noktas� deste�ini ���nc� se�enek ile vermeniz gerekmektedir. Genelde ���nc� se�enek ('standard/generic (8250/16550 and compatible UARTs) serial support') se�ili durumdad�r. Ben kendi bilgisayar�mda bunu mod�l olarak derlenecek �ekilde se�tim. Bunun nedeni bilgisayar�n a��l���nda SuSE bu mod�l�n olmad���na ili�kin uyar� vermektedir ve bu deste�i mod�l olarak derlemek ile bu can s�k�c� iletiden kurtulmu� oluyoruz ve de mod�l�n ger�ekte varoldu�u denetlenmi� oluyor. Karakter ayg�tlar�n�n yap�land�r�lmas� �ok �nemlidir. E�er, bunu ba�aramazsan�z, �al��mayan bir sistem elde etmi� olursunuz. Bundan dolay�d�r ki, bu konu 28, 29 ve 30. resimlerde ayr�nt�l� olarak ele al�nd�.

28. Resim : Karakter �zellikli ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�: 2. Ekran g�r�nt�s�.
E�er, kendi bilgisayar�n�zdaki xterm program�n� uzaktakan, ba�ka bir bilgisayardan telnet veya ssh arac�l��� ile kullanmak isterseniz, 'unix98 PTY' deste�ini se�meniz gerekecektir. Asl�nda tek ba��na bir bilgisayar�n bu deste�e gereksinim duymayaca�� gibi gelse de, baz� programlar arka planda buna gereksinim duymaktad�r. O y�zden bu deste�i her durumda se�mekte yarar vard�r. Bu sadece SuSE y�kl� bilgisayarda a��l��taki hata iletilerinden kurtulmak i�in olsa bile. Paralel ba�lant� noktas�na yaz�c� ba�layacaks�n�z paralel yaz�c� (Parallel printer support) deste�ini se�maniz gerekecektir. USB yaz�c�lar�na sahip olanlar paralel ba�lant� noktas� deste�ine gereksinim duymazlar. �ekirde�in olu�turdu�u iletileri yaz�c�ya y�nlendirmeniz de m�mk�nd�r. Bunun i�in, yaz�c� i�in olan i�letmen u�birim deste�ini (Support for console on line printer) se�meniz gerekir. Asl�nda bunu genelde pek isteyebilece�inizi sanm�yorum. Kullan�c� ortam�nda �al��an paralel ba�lant� noktas� s�r�c� deste�ini (support for user-space parallel port device drivers), paralel ba�lant� noktas�na tak�l� �e�itli ayg�tlara sahip oldu�unuz durumda se�meniz gerekecektir. �o�unlukla da gerekmeyecektir. Benzer �ekilde, I2C deste�eni, ki bu �e�itli g�r�nt� (video) kartlar�n�n sisteminizde �al��mas�n� sa�lamaktad�r, se�meniz gerekecektir. Tabi bunlar�n hepsini, �al��an bir �ekirde�e sahip olduktan sonra �ekirde�e eklemeniz herzaman i�in olanakl�d�r. Buradaki fare ve oyun �ubu�u desteklerini de se�ebilirsiniz. Ancak, t�m fareler bu s�r�c�y� kullanmad�klar�ndan, ayn� zamanda 29. resme de bak�n�z. G�n�m�z CD yaz�c�lara yap�lan yedeklemeler, QIC-02 teyp (QIC-02 Tape support) deste�inin yerine ge�mi� durumdad�r.

29. Resim: Karakter ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�: Fare deste�i.
E�er, seri fareye sahipseniz, bunlar�n hi�birine gereksinim duymayacaks�n�z. Ancak, di�er t�rdeki fareler i�in buradaki parametreleri yap�land�rman�z gerekecektir. E�er, bir veriyolu (bus) faresine sahipseniz, ilk se�ene�i ve a��lan se�eneklerden de uygun olan fare t�r�n� se�meniz gerekir. G�n�m�zde bir�ok bilgisayarda, genellikle de yanl�� bir �ekilde veriyolu faresi olarak bilinen, yeni t�r PS/2 adl� fareye sahiptir. Bu fareler genellikle klavyenin ba�lant�s� gibi bir ba�lant� �zerinden /dev/aux ayg�t s�r�c�s�ne ba�l�d�r. S�kl�kla bu t�r fareler bilgisayara ba�lanmak i�in klavyeyi kullanmaktad�r. Bu farenin d�zg�n �al��mas�n� sa�lamak i�in 29. resimde g�sterilen seri veya veriyolu olmayan (mouse support (not serial and bus mice)) ile PS/2 (PS/2 mouse (aka "auxiliary device" support)) fare deste�ini se�meniz gerekmektedir.

30. Resim : Karakter ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�: 3. Ekran g�r�nt�s�.
28.,29 ve 30. resimlerdeki �ekirdek se�eneklerinden burada s�zetmeyece�iz. Onlar genellikle se�ili de�ildir. Fteyp, yani disket ayg�t s�r�c�s� (Ftape, the floppy tape device driver), disket s�r�c� denetleyicisi �zerinden bilgisayara ba�l� olan teyp deste�ine i�aret etmektedir. B�yle bir teyp ayg�t�na sahip oldu�unuz durumda bile, �ekirde�i ilk derleme s�ras�nda bu deste�i vermeniz �art de�ildir. Di�er se�enekler g�n�m�z �� boyutlu g�r�nt� kartlar� ile ilgilidir. E�er, AGP veriyolu �zerinden ba�l� olan bir AGP kart�na sahipseniz, AGP deste�i ile kart�n�za uygun olan /dev/agpgart (/dev/agpgart (AGP support)) AGP deste�i alt�nda bulunan ayg�t s�r�c�s�n� se�meniz gerekecektir. Asl�nda bu destekleri se�meden de tamam�yla �al��an bir Linux �ekirde�i olu�turabilirsiniz. Intel'in i815 �ipli anakart �zerinde gelen g�r�nt� kart�na sahip olan insanlar gibi, mutlaka �ekirde�in s�r�c�s�n� se�meniz �artt�r! Bir�ok yeni Linux da��t�mlar�nda oldu�u gibi, X pencere sisteminin 4.0 veya �st� s�r�mleri �al��mayacakt�r. Benim bilgisayar�mda NVidia TNT2 AGP kart� vard�r, ancak bu kart �ekirdek ayg�t s�r�c�leri taraf�ndan desteklenmemektedir (NVidia buna uygun ayg�t s�r�c�s� geli�tirebilmek i�in gerekli donan�m bilgilerini yaz�l�mc�lar ile payla�mamaktad�r.). Dolay�s�yla, benim durumunda AGP deste�ini vermemin hi� bir yarar� yoktur. Buna kar��l�k X pencere sisteminin 4.0 s�r�m�n�, �ekirdek ayg�t s�r�c�s� olmad��� durumda bile kullanabiliryorum. Do�rudan resimle�tirme deste�i (Direct rendering support) X pencere sisteminde 4.0 s�r�m�nden ba�layarak, grafik ba�ar�m�n� �ekirdek �zerinden art�rmaya yarayan bir tekniktir. Bundan faydalanabilmek i�in g�r�nt� kart�n�z�n �ekirdek taraf�ndan destekleniyor olmas� ve XFree86 4.0 ve �st� s�r�m�n� kullan�yor olman�z gerekmektedir. Yine de bunlar� se�meyerek de d�zg�n �al��an bir Linux �ekirde�i olu�turman�z olas�d�r.

31. Resim : �o�ul ortam (multimedia) ayg�tlar�n yap�land�r�lmas�.
G�r�nt� veya radyo kart�na sahip oldu�unuz durumda bu deste�i se�meniz gerekir. Daha �nce de s�yledi�im gibi, �ekirde�in d�zg�n �al��abilmesi i�in buna ille de gerek yoktur.

32. Resim: Dosya sistemlerinin yap�land�r�lmas�: 1. Ekran g�r�nt�s�.
Burada Linux'un hangi dosya sistemlerini okuyabilmesi gerekti�ini se�meniz gerekir. Belki de �ekirde�inizin Windows i�letim sistemi disklerini veya disket s�r�c�lerinin okuyabilmesini isteyebilirsiniz. Ancak, Linux'un kendi dosya sistemleri olan ext2 veya daha yeni olan ReiserFS'i okuyabilmesini sa�laman�z �artt�r. E�er, bu deste�i vermezseniz, Linux a��l�� diskini (3. resimde anlat�ld��� gibi.) okuyamayaca�� i�in sistemi ba�latamayacakt�r bile. Sisteminizin DOS/Windows disk ve disket s�r�c�lerini okuyabilmesini sa�layabilmeniz i�in, DOS FAT deste�ini (DOS FAT support), ancak Windows NT/Windows 2000 disklerini sadece okuma kipi i�in men�de yer alan ba�ka bir se�ene�i daha se�meniz gerekir. DOS/Windows disk ve disket s�r�c�lerini hem okumak hem de yazmak ama�l� olarak, MSDOS deste�ini (MSDOS fs support) se�meniz gerekir. Asl�nda hemen hemen herkesin bunlara gereksinimi vard�r. O y�zden herkes bunlar� se�ecektir. VFAT, Windows 95 veya 98 alt�nda uzun dosya isimleri deste�idir Benim sistemim hem Linux hem de Windows 98 sistemlerine sahiptir. �kili a��l�� sistemi (dual boot system) olarak adland�r�lan bu sistemde Linux'un lilo adl� sistem y�kleme y�neticisini (lilo'nun yap�land�r�lmas� b�l�m�ne bak�n�z.) kullan�yorum. Dolay�syla ben VFAT deste�ini se�mi� durumday�m. CD'leri standart bi�imi olan ISO 9660 bi�imde okuyabilmek i�in deste�ini se�meniz gerekir. ISO 9660 standard�ndaki MS-DOS'un 8.3'ten daha uzun dosya isimlerini tan�yabilmek i�in, a�a��daki Joilet eklemelerini (Joliet extensions) de se�meniz gerekir. Herkes g�n�m�z CD'lerini okumak isteyece�inden, bu destekler genelde se�ili durumdad�r. 33. resimde Linux'un ext2 dosya sisteminin yan�s� s�ra, di�er baz� se�enekler de a��klanmaktad�r.

33. Resim : Dosya sistemlerinin yap�land�r�lmas�: 2. Ekran g�r�nt�s�.
/proc dizini, sistem hakk�nda, kullan�lan kesmeler gibi, �e�itli durum bilgileri i�ermektedir. Normalde bu destek herzaman se�iliyor. �kinci eklenmi� dosya sistemi deste�i (Second extended fs support) Linux'ta (hala) standart olan dosya sistemi deste�idir. Bunu kesinlikle mod�l olarak de�il, �ekirdekte do�rudan derlemeniz �artt�r! 32. ve 33. resimlerde g�r�nmeyen, ancak ext2 dosya sisteminden sonra ortaya ��kan ve elektrik kesilmelerinden dosya sistemine verilen zararlar� ext2'den daha iyi d�zeltebilen ReiserFS deste�i vard�r. �imdilerde ReiserFS hen�z geli�tirlime a�amas�nda oldu�undan, deneysel olarak i�aretlendirilmi�tir. Buna kar��l�k, �imdiden bir�ok Linux da��t�m� bu dosya sistemi deste�i ile birlikte gelmektedir. Her nekadar ReiserFS ileride ext2 dosya sisteminin yerini alacak �ekilde d���n�lm�� olsa bile, t�m disk b�l�mlerini ReiserFS olarak yapman�z� hen�z �nermiyorum. UDF dosya sistemi deste�ini, Windows i�letim sisteminde, yava� disklerde oldu�u gibi CD'leri kopyalaman�za yarayan packetCD program�n� kullan�yorsan�z, vermeniz gerekecektir. Di�er ki�isel bilgisayarlar ile veri al�� veri�inde bulunabilmek �ok i�e yaramaktad�r. Bu paketlenmi� CD'leri Linux alt�nda da okuyabilmek, 'mount -t udf /dev/scd0 /cdrom' gibi bir komutla, CD'yi dosya sisteminize ba�lamak m�mk�nd�r. Bu b�l�mde ayr�ca, a� dosya sistemi, b�lme t�rleri ve do�rudan dil deste�i gibi se�enekleri de i�ermektedir. Bilgisayar�n�z b�y�k bir a� ortam�nda de�il ise, bunlar ile i�iniz olmaz. Ancak, a� �zerinde �al���rken, NFS ve belkide SMB dosya sistemi desteklerini se�meniz gerekebilir. Tek ba��na olan bilgisayarlar i�in bunlara gereksiniminiz yoktur. Disk b�lmeleri (Partition Types) olduk�a ileri seviye i�lemler i�indir ve �ekirde�inizin etkili �al��mas� i�in mutlaka da gerekli de�ildir. O y�zden en iyisi bunu se�memektir. 34. ve 35. resimlerde, do�rudan dil deste�inden (Native Language Support) s�z edilmektedir.

34. Resim : Do�rudan dil deste�inin yap�land�r�lmas� : 1. Ekran g�r�nt�s�.
Bu men�de DOS ve Windows dosya isimleri ile kullan�lacak Linux kod tablolar�ndan se�im yapabilirsiniz. 34. resimdeki kod tablolar� DOS dosya isimleri i�indir. 35. resimdeki NLS tablolar� ise, daha uzun dosya isimleriyle kullan�lmak �zeredir. 34. resimde en �stte yer alan se�enek, benimsenmi� NLS se�ene�i (Default NLS option), Linux'ta hangi i�aretlerin standart olaca��n� belirler. 35. resimde iso8859-15 se�ene�inin anlam� a��klanmaktad�r.

35. Resim : Do�rudan dil deste�inin yap�land�r�lmas�: 2. Ekran g�r�nt�s�.
NLS ISO 8859-15 se�ene�ini, Windows'un FAT ve Joilet eklentili CD dosya sistemleri olu�turabilmeniz i�in gereklidir, yani bunu se�mek iyi bir fikirdir. NLS ISO 8859-15 se�ene�i bat� dillerine uygun olup Euro karakterini de i�ermektedir. Dolay�s�yla bu kod tablosu herzaman i�in �ekirdekle derlenmektedir. NLS ISO 8859-1 bat� dilleri i�in olan �nceki tablodur, ama onda Euro karakteri yoktur.

36. Resim : ��letmen u�birimin yap�land�r�lmas�.
VGA metin i�letmen u�birimi (VGA text console) deste�i, VGA ��z�n�rl���nde metin kullan�lmas� i�indir. Bunu hemen hemen herkes istedi�inden, bu destek hep se�ilidir. Sadece eski 386 bilgisayarlar�n bir k�sm�nda VGA uyumlu kart yoktur, ama g�n�m�z bilgisayarlar�n�n hi�biri bu se�enekten dolay� herhangi bir sorunla kar��la�maz. �kinci se�enek olan, g�r�nt� seviyesi se�me deste�i (video mode selection support) bilgisayar�n a��l��� s�ras�nda metin ekran�ndaki ��z�n�rl��� ayarlaman�za olanak vermektedir. Bir sat�rda daha fazla karakterin s��mas�n� istedi�inizde bu destek i�e yaramaktad�r. Ancak, genellikle bu se�ilmemektedir. Son iki destek hen�z deney a�amas�ndad�r ve size onlar� se�memenizi �neririm.

37. Resim : Ses yap�land�rmas�.
Bu b�l�mde ses yap�land�r�lmas� yap�lmaktad�r. SuSE 6.3 ve �st�nde oldu�u gibi sizin Linux da��t�m�n�z ALSA ses s�r�c�lerini kullan�yorsa, ses kart� deste�ini (sound card support) mod�l olarak se�meniz yeterlidir. ALSA s�r�c�leri daha sonra derlenmekte ve �ekirde�e ba�lanmaktad�r (Daha ayr�nt�l� bilgi i�in 'SuSE ve ALSA ses sunucular�' b�l�m�ne bak�n�z). E�er, Linux da��t�m�n�z �ekirde�in standart ses s�r�c�lerini kullan�yorsa, size uyan� buradan se�mek zorundas�n�z. Hemen hemen t�m ses kartlar� burada yerald��� i�in, uygun olan� se�mek pek sorun olmaz. Sisteminizdeki ses kart�n�n hangi s�r�c�lere gereksinim duyaca��n� ��renmek i�in SuSE'nin yast2 gibi, yap�land�rma programlar�ndan yararlanabilirsiniz. Asl�nda, �unu belirtmekte yarar vard�r: Burada yapaca��n�z bir hata sonucunda sadece bilgisayar�n�zdan ses duyamayacaks�n�z, ama sistemin geri kalan� bundan etkilenmeyecektir. Yani �ekirde�iniz d�zg�n �al��acakt�r.

38. Resim : USB deste�inin yap�land�r�lmas�.
Bilgisayar�m�n anakart�nda USB ba�lant� noktas� var, ama ben bunu kullanm�yorum. T�m USB desteklerini se�ersem, SuSE bana bilgisayar�n a��l���nda hata iletileri vermektedir. SuSE tabii ki USB deste�i sa�lamaktad�r ve dolay�syla ilgili s�r�c�leri mod�l olarak y�klemeye �al��maktad�r. O y�zdendir ki bende USB deste�i (Support for USB) mod�l olarak se�ilmi�tir. Her ne kadar bu hata iletisi benim i�in �nemli olmasa da, buna �ok ��k bir ��z�m buldum. Yapman�z gereken, USB dosya sistemi (Preliminary USB device filesystem) deste�ini se�ip, alt�nda a��lan listeden ilgili USB s�r�c�s�n� se�menizdir. Pentium II anakartl� bilgisayar�m olduk�a eski oldu�undan, ben 'UHCI (Intel PIIX4, VIA, ...)' s�r�c�s�n� mod�l olarak se�tim. Ancak, sizin bilgisayar�n�z yenilerden ve Intel �ipli ise, 'UHCI Alternate Driver (JE) support' deste�ini mod�l olarak se�melisiniz. Compaq bilgisayarlar� i�in de OHCI deste�ini mod�l olarak se�melisiniz. Asl�nda, bu �� t�r s�r�c�den sadece birene gereksinim duyacaks�n�z. Ancak, ku�kuya d��t���n�zde her ���n� de se�ebilirsiniz. Linux da��t�m�n�z otomatik olarak hangisine sahip oldu�unuzu bulup, onun mod�l�n� y�kleyecektir.

Ana kart�n�z�n USB ba�lant� noktalar� ile ilgili deste�i se�mek yeterli de�ildir. Bilgisayar�n�za ba�l� USB ayg�tlar�n s�r�c�lerini de se�melisiniz. USB ayg�tlar s�n�f� s�r�c�leri (USB Device Class drivers) listesinde �e�itli olanaklar vard�r. Burada yap�lacak se�imler a��kt�r ve yanl�� se�imden dolay� pek bir zarar g�rmezsiniz. E�er, yinede ku�kuya du�erseniz, yard�m sayfalar�n� okuyabilirsiniz.

39. Resim : �ekirdek korsan� (��kerticisi) yap�land�rmas�.
Bu �ok kolay: Bunu se�meyin! Bu se�enek, programc�lar�n �ekirde�in ��kmesinde hangi kullan�c�n�n parma�� oldu�unu bulmak veya disk �n belle�ini okumak gibi, s�radan kullan�c� i�in tamamen gereksizdir.

�ekirde�in derlenmesi

make dep
make clean (eski �ekirdekler i�in)
make bzImage
make modules
make modules_install

�ekirde�i y�klerken sorun ya�amak istemiyorsan�z, '/etc/lilo.conf' dosyas�n�n do�ru yap�land�rld���n� ve yeni �ekirde�in 'System.map' dosyas�n� do�ru dizine kopyalaman�z gerekir. En sonunda 'lilo' komutunu �al��t�rman�z gerekir. Lilo yerine Dos/Windows alt�nda Linux �ekirde�ini y�kleyen 'loadlin'i kullanman�z da olas�d�r. Her ikisinden de a�a��da s�zedilmi�tir.

Lilo'nun yap�land�r�lmas�

boot    = /dev/hda
vga     = normal
read-only
menu-scheme = Wg:kw:Wg:Wg
lba32
prompt
timeout = 300
message = /boot/message

  other  = /dev/hda1
  label  = win98

  image  = /boot/bzImage
  label  = linux-2.4.6
  root   = /dev/hda3
  append = "parport=0x378,7 hdd=ide-scsi"

  image  = /boot/vmlinuz.suse
  label  = suse
  root   = /dev/hda3
  append = "hdd=ide-scsi"
  initrd = /boot/initrd.suse

Bu dosyan�n ayr�nt�lar� kulland���n�z sistemden sisteme veya Linux da��tmlar� aras�nda farkl�l�klar g�sterebilir. O y�zden dosya i�eri�ini burada ad�m ad�m a��kl�yorum. Genelde ilk 8 sat�r� de�i�tirmeniz gerekmemektedir. �lk sat�rdaki boot komutu, sistemin hangi diskten a��laca��n�, yani ana a��l�� kayd�n bulundu�u yeri (master boot record) belirtmektedir. Benim bilgisayar�mda bu birinci disk olan /dev/hda d�r. 'vga' se�ene�i, a��l�� program�n�n standart olan, 80x25 karakterlik VGA metin ortam�na i�aret etmektedir. 'read-only' (sadece okumak ama�l�) se�ene�i, a��l�� s�recinin Linux disk b�lmesini sadece okunabilir �ekilde ba�lamaktad�r (mount). Linux a��l�rken disk b�lmeleri hatalara kar�� denetlenmekte ve ancak ondan sonra okunabilir ve yaz�labilir �ekilde ba�lanmaktad�r. 'menu-scheme' (men� �emas�) sat�r�nda metin ortamdaki lilo'nun renkleri ayarlanmaktad�r. 'lda32' ile BIOS'ta buna destek varsa, i�letim sistemi 1024 silindirin d���nda kal�yorsa bile bilgisayar�n�z� a�abilirsiniz. G�n�m�z bilgisayarlar�n hepsi 'lba32'yi desteklemektedir. Bununla ilgili sorununuz oldu�una, BIOS'sunuzu g�ncellemekle ��zebilirsiniz. BIOS g�ncelleme i�i asl�nda g�n�m�z geni� kapasiteli disklerle yap�lmas� ka��n�lmaz hale gelmi�tir. 'prompt' komut, lilo'nun kullan�c�ya, se�ece�i i�letim sistemi i�in komut sat�r� vermesini sa�lamaktad�r. 'timeout' ise, benimsenmi� i�letim sistemini y�klemeye ba�lamadan �nce kullan�c�ya tan�nan zaman� mili saniye olarak belirtmektedir. Buradaki lilo.conf dosyas�nda oldu�u gibi y�klenecek benimsenmi� bir i�letim sistemi belirtilmemi�se, ilk rastlanan i�letim sistemi y�klenmektedir. Benim durumumda bu Windows 98 dir. B�ylece Linux'u bilmeyenler Windows i�letim sistemini elde etmi� olurlar. 'message' se�ene�i, lilo �al���rken g�sterece�i resmi i�aret etmektedir. SuSE'de bu �i�ko penguen olan Tux'tur ve tabii ki 'SuSE Linux 7.1' yaz�s� da. Bu resmi, 'xv /boot/message' veya 'gv /boot/message', bazan da 'gimp /boot/message' komutunu �al��t�rarak g�r�nt�leyebilirsiniz. 'xv' ve 'gv'(ghostview) �e�itli bi�imdeki resim dosyalar�n� g�r�nt�leyebilmenizi sa�layan payla��ml� yaz�l�mlard�r (shareware). Ancak, /boot/message dosyas� grafik ekran� olan ve yeni Linux da��t�mlar�nda vard�r. Eskilerde ise, bu dosyada sadece bir metin yaz�s� vard�r. E�er, isterseniz be�endi�iniz ba�ka bir resmi de kullanman�z m�mk�nd�r, ama ben bunu hi� denemedim. Lilo ile ilgili t�m se�enekler 'man lilo' veya 'man lilo.conf' komutlar�yla g�r�nt�leyebilece�iniz man sayfalar�nda yeralmaktad�r.

Di�er se�enekler �e�itli i�letim sistemlerinin a��l���n� denetlemektedir. En fazla onalt� adet i�letim sistemi veya �ekirde�i y�klemeniz m�mk�nd�r. Gnelde bu yeterli olmaktad�r. ��letim sistemini 'label=' (etiket) sat�r�yla se�ersiniz. Windows98 ve daha eskileri ile DOS i�letim sistemleri, Windows NT veya Windows 2000 de�il, ilk ana disk b�lmesinde yer almalar� zorunlulu�u vard�r. Dolay�s�yla bu i�letim sistemleri sadece 'other' ve 'label' sat�rlar�na gereksinim duymaktad�r. 'image=/boot/bzImage' ile ba�layan ikinci b�l�m, 'linux-2.4.6' etiketi ile yeni bir �ekirde�i ba�latmaktad�r. Benim Linux'umdaki root dizini '/dev/hda3 d�r. 'append = "parport=0x378,7 hdd=ide-scsi"' olan sat�r, �ekirde�e paralel kap�n�n ba�lant� noktas� (port 0x378) ile kesme (interrupt 7) numaralar� adresleri ile, CD 'hdd' yaz�c�m�n�n SCSI taklitlendirmesi (emulation) arac�l���yla eri�ilmesi gerekti�ini belirtmektedir. CD ayg�tlar�n�n isimleri sistemden sisteme farkl�l�k g�stermektedir. Benim bilgisayar�mda 'hdd' dir. Sizinkinde farkl� olabilir. Kesme bilgisini belirtmek ki�isel bir se�imdir. Kesmeyi belrtmek yazd�rma i�lemini h�zland�rmaktad�r. Ancak, paralel ba�lant� noktas� (yaz�c�) i�in hali haz�rda bir kesme numar�s� yoksa, bunu belirtmeseniz de olur. Linux'ta paralel ba�lant� noktas�n�n, kesme kullanmadan, kullan�m�na yarayan, daha yava� �al��an ve ad�na 'polling' dedi�imiz bir y�ntem benimsenmi� de�er olarak kullan�lmaktad�r. 'image = /boot/vmlinuz.suse' ile ba�layan son b�l�mde SuSE'nin y�kleme s�reci s�ras�nda olu�turulmu�tur. append="hdd=ide-scsi" sat�r�n� ben kendim ekledim. 'boot/vmlinuz.suse' dosyas� SuSE ile birlikte gelen standart �ekirdektir. Bu �ekirde�i acil durumlar i�in saklaman�z� �iddetle �neririm. 'initrd = /boot/initrd.suse' sat�r� sadece standart y�kleme �ekirde�i i�indir ve 'ramdisk' denilen bir sanal diskin ge�ici belle�e (RAM) y�klenmesini belirtmktedir. Bu ge�ici bellek disk alan� (ramdisk) Linux'un a��l��� i�in gerekli t�m mod�lleri i�ermektedir. Bir da��t�m �ekirde�inin �ok de�i�ik donan�mlar�n hepsini desteklemek zorundad�r. Bunu yapabilmenin yolu da �ok say�daki mod�l� kullanmaktan ge�mektedir.

Umuyorum ki �imdi, lilo komunutunu �al��t�rmadan �nce, yeni Linux �ekirde�ini nereye koyman�z gerekti�i daha a��kt�r. �rne�imizde �al��t�r�lmas� gereken komutlar �unlard�r:

cp /usr/src/linux/arch/i386/boot/bzImage /boot
cp /usr/src/linux/System.map /boot/System.map-2.4.6
lilo

cp /usr/src/linux/System.map /boot

Loadlin'in kullan�lmas�

SuSE ve ALSA ses s�r�c�leri

SuSE standart ALSA'y� (Advanced Linux Sound Architecture-Geli�mi� Linux Ses Mimarisi) kullanmaktad�r. Bu ayg�t s�r�c�leri, �ekirdekte yeralan OSS projesindekilerden daha kalitelidir. Linux alt�nda ses konusunda ciddi iseniz, mutlaka ALSA ayg�t s�r�c�lerini kullanmal�s�n�z. Bu ayg�t s�r�c�leri �ekirdek (eski) kaynak kodlar�na dahil olmad�klar� i�in, ayr�ca derlenip y�klenmeleri gerekmektedir. ALSA'n�n kaynak kodlar� SuSE'nin 'zq' k�sm�nda bulunmaktad�r. Bunun ne anlama geldi�ini bilmiyorsan�z okumaya devam edin. ALSA'y� YaST veya YaST2 arac�l�yla y�klerseniz, kaynak kodlar '/usr/src/packages/' dizininde yeralacakt�r. ALSA ayg�t s�r�c�lerini derlemek ve y�klemek i�in a�a��dakileri yap�n�z:

rpm -bb /usr/src/packages/SPECS/alsa.spec
cd /usr/src/packages/BUILD/alsa/alsa-driver-<version number>/
./configure
make install

E�er, SuSE kullanm�yor veya ALSA ayg�t s�r�c�lerinin daha yeni s�r�mlerini kullanmak isterseniz, ayg�t s�r�c�leri ve ilgili k�t�phaneler ile programlar� http://www.alsa-project.org adresinden elde edebilirsiniz. Sitenin ba�lang�� sayfas�nda, ALSA ile ilgili en son haberleri de alabilirsiniz. S�zgelimi, �ubat 2002 itibar�yla, ALSA ayg�t s�r�c�lerinin 2.5 s�r�ml� �ekirde�in kaynak kodlar� a�ac�na eklenece�i haberi. Bunun yan�s�ra sanaldoku y�resinin sayfas�nda, indirebilece�iniz �e�itli dosya ve programlara olan ba�lant�lar bulabilirsiniz. A�a��da, ALSA ayg�t s�r�c�lerinin nas�l derlenece�ini g�sterece�im. Benzer i�lemler, k�t�phaneler ve di�er programlar i�in de yap�labilir. Belli bir dizinde, s�zgelimi '/usr/local/', i�inde ayg�t s�r�c�lerini i�eren paketi a��n. '/usr/local/alsa-driver-<s�r�m-numaras�>/' dizine ge�ip, yukar�daki './configure' ile ba�layan komutlar� �al��t�r�n. E�er, Linux da��t�m�n�z standart olarak ALSA ayg�t s�r�c�lerini kullanm�yorsa, baz� ek i�lemler de yapman�z gerekebilir. Ne yaz�k ki, bu konu zaten olduk�a uzun olan bu yaz�n�n kapsam�na dahil de�ildir. Ama yine de, ALSA ile ilgili daha fazla bilgi ALSA FAQ (SSS-S�k�a Sorulan Sorular) den bulunabilir. Bunlar� da indirmeniz m�mk�nd�r.

Diz�st� bilgisayar (pcmcia) deste�i

Pcmcia detse�i 2.4.x �ekirdeklerinden itibaren standartt�r. Buna kar��n, PCMCIA Nas�l belgesi, PCMCIA'n�n �ekirdek s�r�mlerindekileri m�mk�nse kullan�lmamas�n� yazmaktad�r. �imdilik pcmcia kaynak kodlar�, kabuk programlar� ve ayg�t s�r�c�leri dahil olmak �zere, 2.0, 2.2 ve 2.4 s�r�ml� �ekirdeklerin hepsiyle �al��abilmektedir. Ancak, kendi deneyimlerime g�re, �ekirde�i yeniden derledi�imde, pcmcia ayg�t s�r�c�leri �al��maz hale gelmekte ve onlar�n da yeniden derlenmesi gerekmektedir. Buna, kulland���n�z Linux da��t�m�na g�re iki ��z�m vard�r. ��z�mlerden ilki, da��t�m�zla birlikte gelen kaynak kodlar�n� kullanmak. Kaynak kodlar�n� y�kleme ve derleme sonucunda elde edece�iniz rpm dosyas�n�, herzaman y�klemeniz m�mk�nd�r. Di�er ��z�m ise, en son pcmcia s�r�m�n� http://sourceforge.net/projects/pcmcia-cs/ adresinden indirip, a�a��daki gibi, paketi a��p, derleyebilir ve y�kleyebilirsiniz:

cp /etc/rc.d/pcmcia /etc/rc.d/pcmcia.SuSE
cp ~/pcmcia-cs-3.1.?.tar.gz /usr/src
cd /usr/src
tar -zxf ./pcmcia-cs-3.1.?.tar.gz
make config
make all
make install
cp /etc/rc.d/pcmcia.SuSE /etc/rc.d/pcmcia

SuSE'de pcmcia deste�i i�in olan rpm paketini a�a��daki gibi elde edebilirsiniz:

rpm -i /cdrom/suse/zq1/pcmcia-3.1.?.spm
cd /usr/src/packages
rpm -bb ./SPECS/pcmcia-3.1.?.spec
cd /RPMS/i386/
rpm -i --force ./pcmcia-3.1.?.rpm
SuSEconfig

Pcmcia detse�ini d�zg�n bir �ekilde kullanabilmek i�in, �ekirde�i yap�land�r�rken a� deste�ini ('network support') se�ip, a� kartlar�yla ilgili di�er ayg�t s�r�c�lerinin hi�birisini se�memeniz gerekir. 11. resimde de s�z� edildi�i gibi, �nternet kullanmak istiyorsan�z, TCP/IP deste�ini de se�meniz gerekecektir.

'modutils' in kullan�lmas�

insmod (mod�l y�klemek i�in),
rmmod  (mod�l kald�rmak) ve
lsmod  (kullan�lmakta olan t�m mod�lleri g�stermektedir)

'modutils'in derlenmesi ve y�klenmesi kolayd�r. Yapman�z gereken:

cd /usr/src
cp ~/modutils-2.4.6.tar.bz2 . ( assuming that the file sits in your )
                              ( home directory, '~'                 )
bzip2 -d modutils-2.4.6.tar.bz2 ( unzip: this may take a while      )
tar -xvf modutils-2.4.6.tar
cd modutils-2.4.6 ( go to the directory in which 'modutils' have    )
                  ( just been unpacked                              )
./configure (find system-specific configurations                    )
make ( compile 'modutils': since it is small the compilation can be )
     ( surprisingly fast                                            )
make install (install 'modutils' in the directory '/sbin/'          )

�ekirdek d�zg�n �al��makta m�d�r?

�ekirde�in sistem a��l�� mesajlar�n� incelemenin bir ba�ka yolu 'dmesg' komutunu kullanmaktan ge�er. Bu komutu �al��t�rmakla, daha sistemin a��l��� s�ras�nda ge�ip giden mesajlar tekrar ekrana gelmektedir. 'dmesg > temp' komutuyla ise, mesajlar temp dosyas�na y�nlendirilmekte ve bu dosyay� istedi�iniz bir metin i�lemcisiyle veya 'more temp' ile rahat�a g�rebilirsiniz.

Sonu�

E�er, hala sorunlarla kar��la��yor ve ne yapak gerekti�ini bilmiyorsan�z, konuyla ilgili soru sorabilece�iniz bir�ok e-ileti listesi ve sanaldoku y�resi vard�r. Bunlar sadece �ngilizce dilinde olmay�p bir�ok ba�ka dilde de vard�r. Kabul edilebilir k�sa zamanda da, sorununuzu ��zecek cevaplar elde etmeye ba�lars�n�z. Bu t�r yerleri bulman�n en iyi yolu arama motorlar�d�r.

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

2004-05-18, generated by lfparser version 2.43