![[LinuxFocus-icon]](../../common/images/logolftop_319x45.gif){kind=small} |
|
|
 |
|
| Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English Castellano Deutsch Francais Nederlands Turkce |
Georges Tarbouriech <gt(at)linuxfocus.org> Yazar hakk�nda: Georges uzun s�reden beri bir Unix kullan�c�s�d�r. GNUstep, O' nun favori serbest yaz�l�m projelerinden bir tanesidir. T�rk�e'ye �eviri: Buket Benek <buket(at)be.itu.edu.tr> ��erik:
|
GWorkspace, GNUstep �al��ma alan� y�neticisi![[illustration]](../../common/images/article291/FileManager.png){kind=small}
�zet:
�al��ma alan� Y�neticisi kavram� 80' lerin sonunda NeXT ile birlikte ortaya ��kt�. GUI sistemi kullan�m�n�n tamamen yeni bir yolu idi. GWorkspace, bu devrimin serbest bir GNUstep uygulamas�d�r. |
Ad�ndan da anla��laca�� gibi, �al��t���n�z alan� y�netmeniz i�in kullan�l�r! Ciddi olmak gerekirse,
bug�n bunu a��klamak olduk�a zordur. Zira pek �ok pencere y�neticisi veya masa�st� �evresi bu tip �zellikler
sa�lamaktad�r. Bu �zellikler men�ler, ikonlar, denetleyiciler vs. kullanarak tek bir alandan her �eyin kontrol edilmesi anlam�ndayd�. T�m bunlar sistem a�ac�n�n g�r�nt�lenmesi yan�nda uygulamalar�n ba�lat�lmas�n�, haklar�n�n de�i�tirilmesini, uygulamalar�n dosyalara atanmas�n� vs.' yi de sa�layan Dosya G�r�nt�leyicisi (File Viewer) ile birlikte kullan�l�yordu.Ana fikir, a��k pencere say�s�n� azaltmak ve ayn� �zellikleri men� veya ikonlar kullanarak ta elde edebilmekti.
A��k�as�, bu �ok k�sa bir �zet. Hen�z s�yledi�imiz gibi bu, bug�nk� bilgisayarlar GUI' si ile �al���lmas�n�n normal bir yoludur. �yleyse zaten varolan �zelliklere sahip b�yle bir arac� ni�in kullan�yoruz? Tamamen, zevk meselesi! GNUstep ve onunla kullan�lan uygulamalar biraz farkl�d�r. �u ger�e�i anlamak �nemlidir ki; GNUstep, bir pencere y�neticisi ve masa�st� �evresi de�ildir. Pencere Olu�turucusu (Window Maker), KDE, GNOME veya hepsinin �st�nde bulunan bir �evredir. Yine de belirli uygulamalar geli�tirebilir veya varolanlar� kullanabilece�inizden, bazen masa�st� �evresi ile kar��la�t�rabilirsiniz. �imdi, GNUstep' i kullanman�n en iyi yolu muhtemelen onu Pencere Olu�turucusunun ba��na kurmakt�r. Nitekim Pencere Olu�turucusu "resmi" GNUstep pencere y�neticisidir ve ayn� zamanda pek �ok OS ile birlikte kullan�labilir...
�imdi bu b�y�k uygulamaya bakal�m: GWorkspace.
GNUstep sisteminizde y�kl� ve �al���r durumda olmal�. Bu makalenin yaz�l�m� s�ras�nda bulunan en son s�r�mler:
gnustep-make 1.6.0, gnustep-base 1.6.0, gnustep-gui 0.8.5 ve gnustep-back 0.8.5' tir. En son CVS versiyonlar�n� da
elde edebilirsiniz.
Sisteminiz Linux veya BSD gibi serbest, bir Unix, Solaris veya Irix gibi �zel, hatta Windows bile olabilir. A��k�as�, GNUstep kulland���n�z OS' e g�re daha �ok veya az durgun olabilir. Daha fazla bilgi i�in GNUstep g�rsely�resini ziyaret edebilirsiniz. �zellikle GNUstep yap� k�lavuzuna bakabilirsiniz. GNUstep-Nas�l da da��t�m�n bir par�as�d�r ve baz� talimatlar ile platform temininde bulunur.
Ayn� g�rsely�reden mevcut pek �ok uygulamalar� indirmek i�in ba�lant� bulabilirsiniz. Kullan�c� Uygulamalar� b�l�m�ne girerek GWorkspace i�in bir ba�lant� bulacaks�n�z. Di�er yandan resmi g�rsely�resi http://www.gnustep.it/enrico/gworkspace/.Bu makale yaz�l�rken GWorkspace' in 0.5.0 versiyonu bulunmaktad�r. Bu versiyon Enrico Sersale, Fabien Vallon ve Alexey Froloff' un �al��mas�d�r.
GWorkspace' in y�klenmesi klasik yoldan yap�l�r: configure ve make install komutlar� i�i yapar. Baz� sistemlerde gmake yerine make komutu kullan�l�r. (�rne�in FreeBSD). Tavsiye edilen derleyici gcc 3.2 veya en az�ndan 3.0.4' t�r.
�al��t�rmak i�in, sadece klasik GNUstep komutunu openapp GWorkspace.app kullan�n�z. E�er Pencere Olu�turucusunu kullan�yorsan�z, her GNUstep uygulamas� gibi yapabilirsiniz.
��te neye benzedi�i:
Daha sonra, tercihlerinizi ayarlayacaks�n�z.
Bilgi (Info) men�s�nden Tercihler (Preferences) alt men�s� kullanmak �e�itli se�enekler sunar. Varsay�lan d�zenleyicinizi, varsay�lan terminalinizi, Dosya G�r�nt�leyicisinde g�r�len dosyalar�n s�ras�n�, masa�st�n�n arkaplan�n�, dosyalar�n de�i�tirildi�i anlardaki durumlar�n� (kopyalama, hareket ettirme, silme vs.), Dosya G�r�nt�leyicisinde gizlenen dosyalar�, ikon animasyonlar�n� ve �e�itli boyutlar� ayarlayabilirsiniz.
��te varsay�lan d�zenleyici ayarlar� i�in bir �rnek:
Bu bizi GWorkspace' in en �nemli �zelliklerinden birine g�t�r�r: Uygulama mahfazas� (App wrappers). Hen�z s�yledi�imiz gibi, orijinal Dosya G�r�nt�leyicisi uygulamalar� ba�latabilir. Bunu GWorkspace Dosya G�r�nt�leyicisi de yapar, her ikisi de GNUstep uygulamalar�d�r. Peki di�erleri? Onlar mahfaza kullan�rlar. Yani, her GNUstep (veya NeXTstep veya OpenStep veya Mac OS X) uygulamas� asl�nda Dosya G�r�nt�leyicisinde app uzant�s� ile g�rebilece�iniz bir dosya veya kabukta ls komutu ile g�rebilece�iniz bir dizindir. Herhangi di�er uygulama (GNUstep olmayan) bir "app" dizini olabilir.
Daha sonra app uzant�s� ile alakal� bir dizin yaratmal�s�n�z. Pek �ok durumda bu dizin uygulaman�n ikonunu, kendisini ba�latacak bir betik ve Bilgi-gnustep.plist (Info-gnustep.plist)dosyas� ile uygulaman�n y�netece�i dosya tiplerini kar��layan son ikonlar� bulunduran bir Kaynaklar (Resources) alt dizini i�ermeli. �rne�in, bir d�zenleyici *.m, *.c, *.h, *.txt gibi kaynak dosyalar i�in ikonlar bulundurabilir. Veya g�rsely�re g�r�nt�leyicisi *.html, *.shtml gibi kaynak dosyalar i�in ikon bulundurabilir.
Tabiki bu dizinler Dosya men�s� ve onun "Dizin Olarak A�" alt men�s� kullan�larak Dosya G�r�nt�leyicisinden g�r�nt�lenebilir.
Dolay�s�yla, mevcut mod�ller kullanarak istedi�iniz kadar mahfaza dizini yaratabilirsiniz. Baz� mahfazalar GWorkspace ile birlikte de indirilir. A��k�as�, bu dizinlerin yeri do�ru olmal�d�r yani GNUstep uygulamalar�n�n yolunda olmal�d�rlar. (GNUSTEP_LOCAL_ROOT/Applications veya GNUSTEP_SYSTEM_ROOT/Applications)
GWorkspace' in di�er g�zel bir �zelli�i Fiend' dir. Uygulamalar� ba�latabilir, alana yeni s�tunlar ekleyebilir vs. Bir yandan Pencere Olu�turucusunun kesmesi ile kar��la�t�r�labilir. Yine de fazlal�k yoktur fakat tamamlay�c�d�r.
Fiend Ara�lar (Tools) men�s�nden aktive edilip kald�r�l�r. Bir uygulama eklemek i�in ikonunu Dosya G�r�nt�leyicisinden s�r�kleyip b�rakmak yeterlidir. Ayn� men� katmanlar da eklemeye olanak verir. Katmanlarda, Fiend' in ikonundaki oklar� t�klayarak hareket edersiniz.
B�ylece yeni alanda yarat�lan ikonlar Pencere men�s�nden de yarat�labilir, ikon s�ras�na g�re g�stererek veya saklayarak sonland�r�l�r. (her ikon tek bir pencere gibi d���n�lebilir.)
��te Fiend' in yapabilece�i:
�imdi yeni marka GWorkspace' i kullanmaya haz�rs�n�z.
E�er fare ba��ml�s�ysan�z, GWorkspace i�inizin b�y�k bir k�sm�n� klavye kullanmadan yapman�z� sa�layacakt�r. Dosya G�r�nt�leyicisinden sadece bir ka� fare t�klamas�yla kopyalama, hareket ettirme, �o�altma, dosya silme veya yeni dosya, dizin yaratma i�lemlerini ger�ekle�tirebileceksiniz. Ayn� yoldan do�ru uygulamalar ile dok�manlar� a�abileceksiniz: bu d�k�manlar metin dosyalar�, html dosyalar�, resimler vs. olabilir. Ayn� zamanda dosya veya dizinleri grafik ortam�na ge�ildi�inde sadece t�klama ile tekrar isimlendirebilirsiniz.
Ekran g�r�nt�lerinden anlayabilece�iniz �zere GWorkspace masa�st�n�ze bir ��p kutusu ekler. Bunun ni�in kullan�ld���n� s�ylemeye gerek yok...
�lk ��e Bilgi (Info) ��esidir. "Hakk�nda" ("about") panosunu veya Tercihler (Preferences) penceresini a�ar.
�kincisi Dosya (File) men�s�d�r. Buradan dosya veya dizinleri a�abilir, yaratabilir, silebilir, �o�altabilir veya bir yere koyabilirsiniz, ��p kutusunu bo�altabilirsiniz (e�er i�inde bir �ey varsa!). Se�ilmi� dosyay� bast�rabilirsiniz de.
���nc�s� D�zenleme (Edit) men�s�d�r. Dosya G�r�nt�leyicisindeki kesme kopyalama ve yap��t�rma i�lemleri yap�l�r. Dosya G�r�nt�leyicisinin bir s�tunundaki t�m dosyalar� da se�ebilirsiniz.
D�rd�nc�s� G�r�n�m (View) men�s�d�r. Ad�ndan da anla��laca�� gibi Dosya G�r�nt�leyicisindeki g�r�n�m �eklini belirlenir: g�r�nt�leyici, k���k ikon, ikon.
Be�incisi Ara�lar (Tools) men�s�d�r. A��k�as� iyi bilinen denetleyileri i�erir.
Nitelikler (Attributes) denetleyicisini kullanarak dosya veya dizinlerin okuma/yazma hakk�n� de�i�tirebilir veya dizinlerin boyutunu hesaplayabilirsiniz.
��erikler (Contents) denetleyicisi ile bir metin dosyas�n�n, resim dosyas�n�n veya se�ilmi� bir dosyan�n i�eri�i g�r�nt�lenebilir. Bir dizinin i�eri�ini, s�ralama metodunu tan�mlayabilirsiniz. (isme, boyuta, tarihe vs. g�re)
Ula��m Kontrol (Access Control) denetleyicisi ile bir dosyan�n veya ters olarak bir dizinin i�inin t�m izinlerini de�i�tirebilirsiniz. Tabiki, b�yle bir dosya veya dizinin sahibi oldu�unuz kabul edilir.
En son Ara�lar (Tools) denetleyicisi ile dosyay� a�mak i�in varsay�lan bir uygulama tan�mlayabilirsiniz.
E�er klavye ba��ml�s�ysan�z da s�k�nt� �ekmezsiniz: �e�itli k�sayol tu�lar� mevcuttur. Sadece bunlar�n ne oldu�unu kontrol etmek i�in men� ��elerini kontrol ediniz. (Genellikle meta tu�u Alt tu�udur)
Ayn� zamanda etkili bir bulucudan yararlanabilirsiniz. (dosya g�r�nt�leyicisi olan Mac OS X terminolojisi de�il de grafiksel bulma komutu) Versiyon 0.5.0 i�in tamamen tekrar yaz�ld� ve pek �ok yeni se�enek sunuyor.
Dosya Olu�turucusu ge�mi� k�sm�n� da a�abilirsiniz.
Uygulamalar (Applications) altmen�s� �al��an uygulamalar�n bir listesini g�sterir ve Dosya ��lemleri (Operations) alt men�s� arkaplan i�lemlerini g�sterir.
�imdi bahsetti�imiz gibi Fiend' in etkin olaca�� veya etkinli�inin sonland�r�laca�� yer buras�d�r. En son olarak Ara�lar men�s�nden bir terminal ba�lat�labilir.
Alt�nc�s� Pencere (Windows) men�s�d�r ve pencereleri y�netir.
Yedincisi Hizmetler (Services) men�s�d�r ve baz� belirli uygulamalar� ba�lat�r.
Sekizincisi Saklama (Hide) men�s�d�r: Ad�ndan ne i�e yarad��� anla��l�r.
Sonuncusu yani dokuzuncusu ise ��k�� (Quit) men�s�d�r.
�imdi g�rd���m�z gibi Dosya G�r�nt�leyicisi farkl� dosya �ekillerini g�r�nt�leyebilir. Taray�c� modu bundan �nceki ekran g�r�nt�lerinde g�rd���n�zd�r. Bu ayn� zamanda bir ikon veya k���kk bir ikon �eklidir. NeXT dosya g�r�nt�lryicisi ile kar��la�t�r�ld���nda olmayan tek �ey listeleme modudur. Bu mod ls -l komutunun ��kt�s� gibidir. Gelecekteki da��t�mlarda olaca�� umut edilir.
Raf (shelf) ve grafiksel yoldan bahsetmeden Dosya G�r�nt�leyicisinden bahsedilemez. Raf, en iyi k�sm�d�r. Ta��ma ve kopyalamadan �nce veya hemen mevcut bulunmas� istendi�inde ge�ici olarak dosya ve dizinlerin tutulmas�n� sa�lar. Taray�c� penceresinden dosya veya dizini tutup s�r�kleyerek bunu ger�ekle�tirebilirsiniz. Tabiki, e�er bir uygulama veya dosyay� rafa s�r�kledi�inizde buradan ba�latabilirsiniz.
Grafiksel yol (raf ve taray�c� aras�nda) Dosya G�r�nt�leyicisindeki iyi �zelliklerden biridir. Sistem a�ac�nda nerede oldu�unuzu bulman�za yarar: Hiyerar�ide alt k�s�mlarda sakl� blunan dosya ve dizinlerin blundu�u Unix makinelerde olduk�a yararl�d�r.
Dosya G�r�nt�leyicisiyle u�ra�t���n�z zaman pek �ok ho� �zelliklerini ke�fedebilirsiniz.
GNUstep ve mevcut uygulamalar� bir ka� y�l �nce daha h�zl� geli�iyordu. Mac OS X da��t�m� GNUstep' i harekete ge�irdi. �ok fazla uygulama OS X uyumlulu�una sahip. Yak�nda pek �o�unun bir �ok Unix' te hatta Windows' ta bile �zel veya serbest �ekilde farkl� olarak �al��abilece�ini bekleyebiliriz. Bir k�sm� i�in �imdiden bu sa�lanmakta. Yani GNUstep, OpenStep spesifikasyonlar� tabanl� �apraz-platform geli�tirme �evresi sa�lamak olan orijinal hedefine ula��yor. A��k�as� GNUstep OS X ile tam bir uyumluluk garantilemiyor. Apple pek �ok geli�tiricisinin bulundu�u b�y�k bir �irket iken GNUstep bir ka� g�n�ll�n�n haz�rlad��� serbest bir yaz�l�m projesidir. Bu, b�y�k bir farkt�r. Yine de GNUstep ile ilgili LinuxFocus' ta bundan �nce yay�nlanan makalelere bakarsan�z sabit bir geli�meyi g�receksiniz. (makale sonundaki referanslar� kontrol ediniz.)
Yine de GNUstep biraz farkl�d�r. NeXT' in g�r�n�m�n� sevmeseniz bile tasar�m� iyi kalitededir ve geli�tirme ortam� olarak GNUstep bir modeldir. Ayr�camevcut geli�tirim ara�lar� i�i olduk�a kolayla�t�r�r. GNUstep' in felsefesini bir kez anlad���n�zda her �ey daha da kolayla��r. Maalesef sadece NeXTstep ve OpenStep ile �al��m�� olanlar�n hakk�nda bir �ey bildi�i zannedilmektedir. Yani 15 y�l sonra bile bu ortam ve onun serbest uygulamas� ileride olacak. Di�er bir deyi�le hem kullan�c� hem de geli�tirici i�in arda��ad�r.
Ger�ekten de bir denemelisiniz. GNUstep kurulumu GWorkspace gibi b�y�k uygulamalar kullanman�z� sa�layacak. Basit bir dosya g�r�nt�leyicisinden �ok fazla oldu�u i�in bu i�lem bir makaleden fazlas�n� gerektirir. Yine de bir dosya g�r�nt�leyicisi olarak sistem a�ac�n�n g�r�nt�lenmesinde en iyi grafiksel yoldur. Bug�n hepsi olduk�a s�radan g�r�l�r: bundan 15 y�l �ncesini hayal etmeye �al���n! Bu arada, kimse daha iyisini yapmad�. Sadece gidin ve test edin.
�imdiye kadar LinuxFocus GNUstep' in b�y�k uygulamalar�n� g�zden ge�irdi. Di�er bir makalede k���k olanlara g�z ataca��z ve insanlar�n d���nd���nden daha fazlas� vard�r.
B�y�k bir zamanda ya�am�yormuyuz?
Tek ve sadece :
GNUstep g�rsely�resi.
Buradan kullan�c�lar�n, geli�tiricilerin ve daha bir �ok uygulamalar� bulabilirsiniz.
Almanca(ve �ngilizce) e�i:
GNUstep.de g�rsely�resi.
Yard�mc� kaynak, rehber vs. ile en �nemli GNUstep kaynaklar�ndan biri:
GNUstep.it g�rsely�resi.
Her yeni uygulama yay�m�n�n bulundu�u di�er alakal� g�rsely�resi:
GNUstep.us g�rsely�resi.
E�er Frans�zca biliyorsan�z, Aqua look' u mevcut olduk�a iyi g�rsely�resi, fakat maalesef �u anda �al��m�yor:
clubstep g�rsely�resi.
�ki ho� da��t�m projesi:
SimplyGNUstep da��t�m
Linuxstep da��t�m
Pek �ok GNUstep alakal� bilgi:
Wiki
LinuxFocus' un GNUstep ile ilgili yay�nlad��� makaleler:
GNUstep, a��k kaynak OpenStep.
GNUMail.app, ta��n�labilirlik kan�t�.
Gorm and ProjectCenter, GNUstep RAD ara�lar�.
Pencere Olu�turucusu i�in di�er Dosya G�r�nt�leyicisi bir ka� y�l �ncesine kadar vard� fakat geli�tirilmesi durdu. Ad� FSViewer' d� ve GNUstep olmadan �al���yordu. Hala mevcut oldu�u yer:
http://www.bayerline.de/~gscholz/linux/fsviewer.
Pencere Olu�turucusunun yeni versiyonlar� ile derlenmek �zere de�i�tirildi. Eski bir LinuxFocus makalesine bakabilirsiniz:
FSViewer, Pencere Olu�turucusu i�in dosya y�neticisi.
|
|
G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Georges Tarbouriech, FDL LinuxFocus.org |
�eviri bilgisi:
|
2004-07-15, generated by lfparser version 2.43