|
|
Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English Castellano ChineseGB Deutsch Francais Italiano Nederlands Russian Turkce |
taraf�ndan Georges <georges.t(at)linuxfocus.org> Yazar hakk�nda: Georges uzun zamand�r bir Unix kullan�c�s�. Bu b�y�k sistemin serbest s�r�mlerini �ok seviyor. T�rk�e'ye �eviri: Murat Kaplan <mkaplan(at)be.itu.edu.tr> ��erik: |
�zet:
Evet, �u anda LinuxFocus okuyorsunuz! Bununla birlikte, olduk�a ilgi �eken,
bir �ok belirleyici �zelli�i olan ba�ka serbest Unix'ler de var. Bu makale bir
ba�ka serbest Unix ile ilgili bir incelemedir: FreeBSD.
Serbest Unix'lerden s�z edilirken insanlar daima "Linux"'u d���n�rler. Tabii ki
Linux yayg�n ve herkes (yada hemen hemen herkes) ad�n� duymu�tur. Yeni kullan�c�lar�n
say�s� giderek art�yor ve medya ("�zelle�tirilenler" yada di�erleri) etrafta daha
fazla "g�r�lt�" yap�yor. Bu ba�ar�n�n ana gerek�elerinden biri Linux'un �zellikle
en yayg�n bilgisayar mimarisi olan Intel tabanl� makinelerde �al��t�r�l�yor olmas�.
Elbette Unix'in arkas�ndaki fikirlerden biri "i�lemci bizi ilgilendirmez" oldu�undan beri
di�er bir �ok i�lemciyle �al��abiliyor. Bununla birlikte, Linux geli�tirilmi�
�ok daha "g�venilir" bir i�lemcide o kadar ba�ar�l� olmayabilir, yada, en az�ndan,
bunun olmas� daha uzun zaman alabilir.
Ancak serbest Unix Linux ile s�n�rl� de�ildir: BSD "ailesi" de var.
�� �e�idi var: FreeBSD, NetBSD ve Open BSD. BSD, "Berkeley Software Distribution"
yerine kullan�lm��t�r. Unix tarihi hakk�nda daha fazla bilgi isterseniz
article 176 'ya bakabilirsiniz.
(Bu makale BSD ile Sistem V aras�ndaki farklardan bahsetmez: bunun i�in bir kitap
gerekir.)
Her bir �e�idi kendine �zg� �zelliklere sahiptir:
Serbest yaz�l�mlar�n �o�u gibi FreeBSD, FreeBSD sanal y�resinden �ekilebilir.
A��k�as�, bu h�zl� bir ba�lant� gerektirir. Endi�elenmeyin: yery�z�n�n her yerinde
CD'lerini bulabilirsiniz.
G�ncel s�r�m� (bu makale yaz�l�rken) 4.6. Makale i386 s�r�m�nden s�z ediyor.
FreeBSD'yi CD-ROM 'dan (yada ba�ka �ekilde) y�klemek basittir... grafik
aray�z olmad���nda bile! Bu durumda onun yerine ncurses kullan�rs�n�z. Sadece
a��klamalar� takip edersiniz ve FreeBSD sabit diskinize kurulur. Do�al olarak,
sabit diskinizi b�l�mlemeniz, a� yada �ekirdekle ilgili birka� yeni �eyi -se�imsel olarak-
ayarlaman�z gerekecek.
Sonra, ad�ndan da belli oldu�u gibi, y�kleme i�lerinin �o�unu yapmak i�in �ok iyi
bir ara� olan "sysinstall" ile tan��acaks�n�z. B�t�n paketleri y�kleyebilir
yada ba�z�lar�n� se�ebilirsiniz. �stedi�iniz zaman di�erlerini bir �ekilde
ekleyebilirsiniz.
Paketlerin y�netimi de �ok basittir. �rne�in Solaris'te oldu�u gibi "pkg" buyru�unu
kullanabilir, yada "port"'lar� ye�leyebilirsiniz. K�saca, port'lar make ve make
install ile derlemek i�in paket�iklerken, pkg buyru�u Linux'daki rpm yada deb
buyruklar�na benzer. Ba�ka bir deyi�le: hi�bir�ey kar���k yada zor de�ildir.
Linux ile kar��la�t�rmak i�in, y�klemeniz gereken Linux uyumlu bir paketi ekleyelim:
Linux uygulamas�n� derleyip �al��t�rman�za izin verecek.
Bir kez daha, her�ey a��k, ve her ad�m� a��klayan �ok iyi bir el kitab� da haz�rlanm��.
�stelik, art�k �e�itli dillerde var.
Bu gerek�elerle, bunun i�in �ok fazla zaman harcamak i�in hi� bir sebep yok.
Bir kez daha, her�eyi anlatmayaca��z. Bilinmesi en �nemli �ey temel dosyalar�n
nerede oldu�u. Do�al olarak onlar� /etc dizini alt�nda bulacaks�n�z.
rc.bir�ey �eklinde adland�r�lm��lar ve bir �ok farkl� k�s�m y�netilebilir:
genel ayarlar, ate�duvar�, a�, sysctl, vb.
�sminden de belli oldu�u gibi en �nemlilerinden biri konfig�rasyonun yap�ld���
rc.conf dosyas�. Bu dosyada sisteme olsa da olmasa da baz� sistem s�re�lerinin
(sshd, sendmail, vb), ba�lamas�n�, ate�duvar�n�z�n tipini, �ekirdek g�venlik
seviyesinin durumunu, IPv6'n�n durumunu vb s�yleyebilirsiniz. Burada bir�ok
se�enek bulunur ve hepsinin �n tan�ml� durumunu /etc/defaults/rc.conf. dosyalar�nda
bulabilirsiniz. Kar���k gelmesin: bu dosya �rnekleri de�il, �n tan�ml� kurulumu i�erir.
/etc/rc.conf bu �n tan�ml� kurulumun �zerine yaz�l�r. Ba�ka bir deyi�le,
/etc/defaults/rc.conf dosyas�n� /etc/rc.conf olarak kopyalamay�n, yada de�i�tirmeye
�al��may�n. De�i�iklikler /etc/rc.conf dosyas�nda yap�lmal�d�r.
Bilgi i�in, sysinstall da yap�lan se�imler otomatik olarak /etc/rc.conf
i�ine yerle�tirilir (network kart ayarlar�, hostname, secure level, vb)
�ok �nemli bir not: FreeBSD'de ba�lang��ta /etc/inetd.conf i�indeki hi�bir servis
aktif de�ildir. Yani, ilk ba�lang��ta, inetd 'den y�netilen b�t�n s�re�ler kapal�d�r.
Benim m�tevazi �nerim, bu b�t�n Unix sistemlerinde zorunlu olmal�. Her nas�lsa,
iyi bir nokta!
�teki rc dosyalar� ate�duvar� yada syssctl'yi yada di�erlerini ayarlaman�z� sa�lar.
Bu do�al olarak bize FreeBSD ince ayar�nda yol g�sterir.
�nce ayar i�in en iyi ara� sysctl'dir (Linux'ta da �yle!). Buyruk sat�r�ndan �zel de�erleri
belirterek kullanabilir, yada sysctl.conf dosyas� olu�turabilirsiniz.
(buyruk sat�r�ndan yap�lan denemeler haricinde tavsiye edilir)
�rne�in, makinan�z "gateway" olarak kullan�lacaksa, sysctl ip y�nlendirmesini
sysctl -w net.inet.ip.forwarding=1 buyru�u ile yap�lmas�n� sa�lar.
Daha iyi bir g�venlik i�in, aray�z�n yerini tutan bir ip adresine sahip aray�zden
gelen paketler sysctl -w net.inet.ip.check_interface=1
komutuyla kontrol edilebilir.
Sisteminizin bir�ok durumdaki davran���n� sysctl'yi kullanarak kontrol edebilirsiniz:
man sayfas�na bak�n. A��k�as�, bunlar� sysctl.conf dosyas�na yazmak isterseniz,
arg�manlar�n� sysctl buyruklar� olmadan dosyaya ekleyin. Dosya variable = value
format�n� kullan�r. Bu durmda yukar�daki �rnek �u hale gelir:
net.inet.ip.forwarding=1
net.inet.ip.check_interface=1
Do�al olarak kendi sysctl.conf dosyan�z, �ekirdek seviyesinden ba�layarak nerdeyse,
hemen hemen her�eyi kontrol etmeniz i�in iki sat�rdan �ok daha fazlas�n� i�erecek!
Bu makalenin ba��nda, g�venlik seviyelerinden bahsettik. -1 'den 3'e
d�rt farkl� seviye vard�r. -1 g�venli olmayan seviyeyi, 3 ise
en y�ksek g�venlik seviyesini belirtir. Bir g�venlik seviyesi se�ilmeden ne yapt���n�n
anla��lm�� olmas� �nerilir. -1 yada 0 'dan farkl� seviyeleri kullanmak bir sistemin
beklendi�i gibi �al��mamas�na sebep olabilir. �rne�in seviye 1, X sunucusunu kullanman�z�
uygun bir �ekilde �nleyebilir. �rne�in �ekirdek mod�llerini y�klemeye yada kald�rmaya
�al��t���n�zda sistem taraf�ndan uyar�l�rs�n�z.
Bununla beraber, bu y�ksek g�venlik seviyeleri y�ksek g�venlik gereksinimleri olan
�zel bir sunucu i�in kullan��l� olabilir. Ev kullan�c�s� i�in 0 seviyesinde tutulmal�d�r
ama bu sizin i�in fazla olabilir...
chflags buyru�u g�venlik seviyeleriyle ba�lant�l�d�r.
Bu buyru�u da ara�t�r�n, man sayfas�n� okuyun: �ok g��l� bir buyruktur.
Bu �ekilde devam edersek makale "securing FreeBSD" olacak, sonraki b�l�me ge�elim.
Diyelim ki FreeBSD 4.5 CD tak�m�n� ald�n�z. Bir ka� g�n sonra, FreeBSD 4.6 s�r�m�
��kt�. K�t� �ans!
Endi�elenmeyin: FreeBSD bir g�ncelleme sistemi olan CVS ile birlikte gelir.
CVS yada CVSup buyruklar�n� kullanabilirsiniz. �lkinin kullan�m� daha kolayken
ikincisi daha beceriklidir. Bu ara�larla yeni kaynak a�ac� i�erilecek �ekilde
uyumlu hale getirilir.
Sonra, yeni b�t�n paketleri make buildworld'u kullanarak derlemeniz gerecek.
Bunu nas�l yapaca��n�z el kitab�nda olduk�a iyi bir �ekilde a��klanm��.
�nemli olan nokta, her zaman g�ncellemeyle yepyeni bir sistem sahibi olman�z�
sa�lar.
Bununla birlikte, hepsi bu kadar de�il. Serbest yaz�l�ma gelince, nerdeyse her
zaman aksakl�klar bulunabilir ve olduk�a h�zl� bir �ekilde ��z�l�r. Serbest
olmayan sistemlerde bir aksakl�k ��z�lmeden kalabilirken, farkl� olarak (ve bir g�nde)
serbest yaz�l�m i�indeki insanlar ���k h�z�yla tepki verirler ve sizi yamalarla
donat�rlar. Asl�nda neler oldu�unu kontrol etmek sizin i�inizdir. FreeBSD sanal
y�resi s�r�mlerine g�re �nerileri i�eren bir g�venlik b�l�m� i�erir. Oradan
bilmeniz gerekenleri yazan .asc dosyalar�n� (text dosyalar�) -problemin tan�m�
ve ��z�m�n� i�eren- indirebilirsiniz. Di�er sanal y�reler de bu bilgiyi size sa�lar. Ad�n� anmak gerekirse, �rne�in,
linuxsecurity, CERT, vb.
Tabii ki bunun anlam� sisteminizi g�ncellemenizin gerekti�idir.
�yi bilinen zay�fl�klar� sisteminizde tutmak istemezsiniz, de�il mi?
�teki serbest Unix'ler gibi FreeBSD size yamalar�n� sa�lar. Gidip bu yamalar� al�n ve
uygulay�n. Linux kullan�c�lar� i�in ana fark uyumlu paket yerine kaynak yamas�n�n
al�nmas�d�r. Bunun anlam�, yamas�n� yapt�ktan sonra �ekirde�i
tekrar derlemek zorunda kalacak olman�z. Bu tabi ki makinan�za y�klenen kaynak kodu
kastediyor. Bu Linux alt�nda do�ru, ancak insanlar s�kl�kla yamanm�� �ekirdekler i�in
en az�ndan d�zeltilmi� uygulamalar i�in de�i�tirilmi� rpm 'leri indirirler.
Linux ile FreeBSD aras�ndaki en �nemli fark �ekirdekle gelir. FreeBSD, BSD 4.4 �zerine
kurulmu�tur ve Linux d�nyas�ndaki kadar �e�itli �ekirdek s�r�mleri yoktur.
Bu sebeple kararl� bir �ekirdektir ama tabi ki �ok b�y�k zaman sonucunda olu�mu�tur
hatta mod�llerden bile yararlan�labilir. Bunun dezavantaj�, sisteminizi olabildi�ince
g�venlikli durumda tutmak istiyorsan�z �ekirde�inizi Linux'ta oldu�undan �ok daha s�k
derlemenizin gerekecek olmas�d�r.
Her neyse, ben bu felsefeyi Linux'dakine tercih ederim ama bu sadece benim g�r���m.
Diyelim ki, �� farkl� �ekirde�i �al���r halde kararl� tutabilece�ini d���nm�yorum.
Uygulamalar�n da, �zellikle de g�venlikle ilgili olanlar�n, bir s�r�mden di�erine
eklenmelerinin gerekli oldu�u anlam� da ��kmaz. Bir di�er �rnek paket
filtreleme sistemi olabilir: 3 �ekirdek s�r�m�, 3 farkl� paket filtreleme s�r�m�!
Ve benzerleri.
�nsanlar�n bu b�y�k i�i yapmalar�na sayg� duyar�m ama bu do�ru yolu mu?
�yile�tirme daima buna gereksinim duyar ama her zaman her�eyi de�i�tirmek
uygun mu? !
Tabii ki gereksinimlerinizi kar��lamak i�in de yeni bir �ekirdek
derleyebilirsiniz ve o zaman Linux alt�ndaki gibi olur.
Bunu yapman�n yolu el kitab�nda olduk�a ayr�nt�land�r�ld���ndan ba�ka konulara
ge�elim.
Her zaman s�ylendi�i gibi, serbest yaz�l�m uygulamalar�n�n b�y�k �o�unlu�u
(hepsi de�ilse de) FreeBSD alt�nda �al���r.
Yukar�da bahsedilen portlara yada paketlere gereksiniminiz olmaz.
Ula��labilen paketlerin �o�unu yaz�l�m�n t�r� ne olursa olsun derleyebilirsiniz.
Masa�st� ortam� ba��ml�lar� i�in Gnome ve KDE, da��t�mlar taraf�ndan i�erilirler. Ayn� �ey pencere y�neticileri i�in de ge�erlidir. B�y�k GNUstep �at�s�
FreeBSD alt�nda da olduk�a iyi �al���r. Derlemek i�in daha yeni bir gcc s�r�m�ne
gereksiniminiz varsa sorun de�il, o da da��t�m�n i�indedir! Sadece uygun paketi
edinip yeni derleyiciyle derleyin. A��k�as� GNUMail.app, Gorm.app yada
ProjectBuilder.app gibi GNUstep uygulamalar� da olduk�a iyi �al���r.
Ger�ekten Linux alt�nda �al��t�rd���n�z b�t�n yaz�l�mlar ve di�er bir�o�u
FreeBSD i�in de edinilebilir.
�rne�in FreeBSD g�venlik hakk�nda bir demet ara�la birlikte gelir. Monitoring,
managing ve benzeri ara�lar da��t�m�n bir par�as�d�rlar.
Ate�duvarlar�, proxy'ler, port taray�c�lar�, IDS, vb. 'ye de ula��labilir.
�rne�in IPsec yada ipfw'den birini se�ebilirsiniz. Nessus, nmap, portsentry, vb.
'yi kullanabilirsiniz. Bir�o�u da��t�m�n bir par�as�d�r ve sizi son s�r�mlerini
edinip derlemenizden al�koyacak hi�bir �ey yoktur.
Masa �st� ortam� yada pencere y�neticilerinden bahsettik ama X Pencere
Sistemi'nin �al��abilmesi i�in ne gerekti�ini s�ylemedik. �u anda XFree 4.*
�n tan�ml�d�r. Bilgi olarak, FreeBSD 4.5'e kadar XFree 3.* �n tan�ml�yd�.
Yani, da��t�mda XFree 4.*'a sahiptiniz ama y�kleme s�recinde XFree 3.* se�iliydi
. Art�k XFree 4.* �n tan�ml� ama isterseniz hala 3.* s�r�m�n� kullanabilirsiniz.
i386 'lardan bahsederken, donan�mlar�n �o�uyla, biraz eski de
olsalar FreeBSD alt�nda �al���labilece�ini s�yleyelim. �rne�in eski bir 3Com
combo network kart� siz ifconfig byru�unda ortam tipini girer girmez
�al��acakt�r. Bir BNC ba�lant�s� kullan�yorsan�z /etc/rc.conf 'daki ifconfig
sat�r�n�n sonuna media 10base2/BNC eklemeniz yeterlidir.
Ba�z� eski g�r�nt� kartlar� i�in de ayn� durum ge�erli: XFree 4.* kullanmak
problemlerin �o�unu ��zecektir. Bu daha eski ATI kartlar i�in ise k�smen
do�rudur.
Her neyse, emin olmak i�in FreeBSD sanal y�resindeki donan�m notlar�na
ba�vurabilirsiniz.
�u ana kadar ate�duvar�, port taray�c�s� vb. gibi birka� ara�tan bahsettik.
FreeBSD bir�ok ba�ka g�venlik arac�yla birlikte gelir. OpenSSH, OpenSSL,
Kerberos, MD5, vb. bu da��t�mlar�n bir k�sm�d�r. Do�al olarak, bu ara�lar
olmadan ya�ayamazs�n�z ve yeni g�r�lm�� zay�gl�klar� da kontrol etmelisiniz.
G�ncel bir �rnek �ok dikkatli olman�n �nemini g�sterir. �rne�in, diyelim ki,
OpenSSH'da bulunan bir a��k hakk�nda uyar�ld�n�z. Do�ru davran�� sanal
y�resine gidip uygun s�r�m�n� indirmektir.
Evet, ancak bu yeterli de�ildir! L�tfen paketleri kontrol edin.
OpenSSH �rne�i keyfi bir �rnek gibi al�nmamal�: birka� hafta �nce biri
orjinal yerine bozuk s�r�m� yerle�tirdi. Do�al olarak insanlar OpenSSH ile
oduk�a h�zl� etkile�tiler. Her nas�lsa kulln�c�lar ge�en bu k�sa s�rede
tam kontrol yapmadan bu "k�t�" s�r�m� y�klediler. Bu sebeple,
checksum '�n kullan�lmas� gerekli... ve kontrol� gerekli.
Bu makalenin bak�� a��s�n�n d���nda da olsa bir tav�rdan �nce g�venlik konusunda �srar edelim.
FreeBSD alt�nda a� i�lemleri olduk�a geli�ti. IPv6 uygulamas� olduk�a ba�ar�l�.
�leti�imin yeni anlam� bir kenarda b�rak�lm�� de�il. ADSL yada kablo modem
kullan�yorsan�z ayarlar� olduk�a kolay.
Bug�n bir�ok ISP, PPPoE kullan�yor. FreeBSD bunu olduk�a basit bir �ekilde
y�netiyor: ppp.conf'da birka� sat�r i�i g�r�yor.
PPPoA (ATM) i�in �imdilik sadece Alcatel modem destekleniyor.
Bu �ok yak�n gelecekte de�i�ecektir (belki �u s�ralarda ba�ka desteklenen
modemler de vard�r).
Sa�lanan el kitab� edinilebilen tek kaynakyaz� de�il. FreeBSD sanal y�resinde bir SSS (S�k�a Sorulan Sorular), bir y�kleme rehberi, vb bulabilirsiniz. Bir ba�ka �nemli bilgi kayna�� da http://www.freebsd-howto.com adresinde bulunabilir.
Bu FreeBSD'nin olduk�a k�sa bir incelemesi. Bu sistem, di�er serbest Unix'ler
gibi olduk�a ilgin�tir. Birkez denenmeyi olduk�a hak eden bir�ok �ok �nemli
�zelli�i var. Ne yaz�k ki bir �ok �nemli �zelli�ine de�inilmedi ve bu makale
tam bir inceleme olamaz.
FreeBSD, "Windowsumsu" Linux da��t�mlar�na g�re biraz daha fazla Unix bilgisi
gerektirsede kullan�m kolayl��� aynen kal�r.
Hi� Unix bilgisine sahip olmayan insanlar tabi ki sistem g�ncellemesinden sonra
s�k s�k �ekirdek derlemek zorunda kal�nca zorluklar ya�ayabilirler. Ancak
bu "biraz" zaman alsa da ��renmenin iyi bir yoludur. �nsanlar ba�lang��ta
geli�tirenlerinin Unix'i, s�radan yada ev kullan�c�lar� i�in de�il,
geli�tirenler i�in �rettiklerini unutmu� gibi g�r�n�yorlar.
Neyse ki serbest ve sahibi olmayan Unix'ler bu temel yakla��m� de�i�tirdiler.
Bu olas�l���n ger�ekle�mesini sa�layan bir �ok geli�tiririciye te�ekk�rler.
Seksenlerde bug�n�n Linux kullan�c�lar�n�n �o�u, sadece y�kleme i�lemleri
y�z�nden Unix'den ka��yorlard�. Da��t�mlar bantlarla geliyordu ve y�kleme
safhas� b�t�n bir �al��ma g�n�n� alabiliyorken, ayarlar en az sonraki g�ne
gereksinim duyuruyordu. Buna uygulama ayarlar� dahil de�il! Ve bug�n, Unix'i
Mac OS X gibi bir sistemle hatta Unix'i bilmeden bile kullanabilirsiniz.
Doksanlar�n ba��ndan beri "baba" OS X, NeXTstep ile bu bir ger�ek.
Konu d��� g�r�nebilir, ama NeXTstep serbest ve sahibi olmayan Unix'lere, ve
baz� di�erlerine yol g�stemi�tir! Unix'i ev kullan�c�lar�na getirmek bir
meydan okumayd� ve sonunda bu ger�ekle�ti. Bu meydan okuman�n i�inde yer alan,
�cretli yada �cretsiz �al��an b�t�n insanlara tebrikler. Kar��l�ks�z olarak
�al��anlar �zellikle �ok daha fazla te�ekk�r� ve an�lmay� hak ediyorlar ;-)
FreeBSD'nin Apple ile "payla��lmas�" bana �ok g�zel g�r�n�yor. Her biri
di�erinden do�ru �ekilde yararlan�yor. Sahibi olmayan yaz�l�mlar daima
- y�ksek sesle "ba�r�lmadan"- serbest yaz�l�mlar olarak kullan�ld�.
Apple serbest yaz�l�m kulland���n� a��k�a s�yler ve SGI yapar. Ba�z�
di�erleri ayn� �eyi yap�yor g�r�n�yorlar... ama a���a vurulmam�� gerek�elerle.
Her neyse, oran�n b�t�n "oda" olmak isteyenler hari� herkes i�in bir "oda"
oldu�unu d���nmeye devam edece�im.
Linux hakk�ndaki "g�r�lt�" di�er serbest Unix'leri karanl�kta b�rak�yor:
�imdiye kadar, �ok iyi. Bu parlak bir taraf� olabilir... ve bu benim neden
FreeBSD kulland���m�n da temel sebebi.
Linux kullanmaya da do�al olarak devam ediyorum (ba�ka bir�oklar� gibi):
�e�itlili�i severim!
Can�n�z FreeBSD'yi bir denemek isterse bu makale bo�una olmayacak.
Kendiniz deneyecek ve burada bahsedilmeyen bir�ok �ey ke�fedeceksiniz.
Size s�yledim: �nemli bir zamanda ya��yoruz!
|
G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Georges , FDL LinuxFocus.org |
�eviri bilgisi:
|
2002-09-24, generated by lfparser version 2.31